Ανεύρυσμα Θωρακικής Αορτής
Τι είναι το ανεύρυσμα θωρακικής αορτής;
Το ανεύρυσμα θωρακικής αορτής είναι μία πάθηση της αορτής, του κύριου αγγείου που εξορμάται από την καρδιά. Το αίμα μέσω της αορτής ρέει από την καρδιά προς το υπόλοιπο σώμα. Η θωρακική αορτή αποτελεί το ανώτερο τμήμα της αορτής, που εντοπίζεται στον θώρακα. Στους ασθενείς που πάσχουν από ανεύρυσμα θωρακικής αορτής (ΑΘΑ), ένα τμήμα της θωρακικής αορτής αυξάνεται σε διάμετρο, σαν σακούλα.
Τα ΑΘΑ μπορεί να εμφανιστούν σε διάφορα μέρη της θωρακικής αορτής:
-Στην ανιούσα θωρακική αορτή: Αυτή αποτελεί το τμήμα της αορτής που εξορμάται από την καρδιά μέχρι τον λαιμό
-Στην κατιούσα θωρακική αορτή: Αυτή αποτελεί το τμήμα της αορτής που ξεκινάει από τον λαιμό μέχρι και την κοιλία.
Εάν το ΑΘΑ υποστεί ρήξη, αυτό αποτελεί μία πολύ σοβαρή επιπλοκή, καθώς προκαλείται σοβαρή, οξεία εσωτερική αιμορραγία.
Ποια είναι τα συμπτώματα του ανευρύσματος θωρακικής αορτής;
Οι περισσότεροι ασθενείς με ανεύρυσμα θωρακικής αορτής είναι ασυμπτωματικοί. Ορισμένοι μπορεί να παρουσιάζουν πόνο στο στήθος, στην πλάτη ή στην κοιλιά τους. Άλλα συμπτώματα, λιγότερο συνήθη, εμφανίζονται ανάλογα με την εντόπιση του ανευρύσματος , δηλαδή ανάλογα με το τμήμα της αορτής το οποίο έχει εμφανίσει ανεύρυσμα, καθώς το ανεύρυσμα ασκεί πιεστικά φαινόμενα στα γύρω όργανα. Τέτοια συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
-Βήχα, συριγμό (σφύριγμα κατά την αναπνοή) ή δύσπνοια (δυσχέρεια στην αναπνοή)
-Βράγχος φωνής (βραχνή φωνή)
-Δυσκαταποσία (δυσκολία στην κατάποση)
-Οίδημα (πρήξιμο) στο πρόσωπο, τον λαιμό ή τα χέρια
-Διαταραχές από την καρδιά
Τα ΑΘΑ μπορεί να υποστούν ρήξη χωρίς προειδοποίηση. Αυτό μπορεί να προσκαλέσει έντονο πόνο στο στήθος ή πόνο στην πλάτη, δίκην μαχαιριάς.
Ποιοι είναι οι παράγοντες που προδιαθέτουν στην εμφάνιση ανευρύσματος θωρακικής αορτής;
Ο κίνδυνος εμφάνισης ΑΘΑ αυξάνεται με:
-Άρρεν φύλο
-Κάπνισμα
-Υπέρταση
-Αυξημένη χοληστερίνη (δυσλιπιδαιμία)
-Θετικό οικογενειακό ιστορικό (άτομα στην οικογένεια με ανεύρυσμα αορτής)
-παρουσία ανευρύσματος κοιλιακής αορτής
-Δυσλειτουργία αορτικής βαλβίδας
Τα ΑΘΑ είναι συχνά σε ασθενείς που πάσχουν από νόσους συνδετικού ιστού (ειδικές γενετικές παθήσεις, που επηρεάζουν τον συνδετικό ιστό, από τον οποίο δομούνται τα οστά, το δέρμα, τα αγγεία και άλλα όργανα). Άτομα με γνωστή νόσο συνδετικού ιστού (π.χ. σύνδρομο Marfan) θα πρέπει να ελέγχονται με την καθοδήγηση του θεράποντος ιατρού τους για πιθανό ανεύρυσμα θωρακικής αορτής καθώς θεωρούνται υψηλότερου κινδύνου.
Υπάρχει κάποια εξέταση για τον έλεγχο των ανευρυσμάτων θωρακικής αορτής;
Ναι. Απεικονιστικές εξετάσεις βοηθούν στην εκτίμηση των διαστάσεων της αορτής, όπως είναι ο υπέρηχος καρδιάς, ο οποίος όμως μπορεί να εκτιμήσει ορισμένα μόνο τμήματα της θωρακικής αορτής, η αξονική τομογραφία και η μαγνητική τομογραφία. Οι δύο τελευταίες εξετάσεις μπορούν να απεικονίσουν με ακρίβεια την ύπαρξη και το μέγεθος ενός ανευρύσματος.
Ποια είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία για τα ανευρύσματα θωρακικής αορτής;
Εξαρτάται από το μέγεθος και τυχόν συμπτώματα. Εφόσον το ανεύρυσμα είναι μικρού μεγέθους και ασυμπτωματικό, δεν χρήζει κάποιας ιδιαίτερης θεραπείας άμεσα. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να κριθεί αναγκαία η τακτική παρακολούθηση και η πιθανή έναρξη κατάλληλης αντιυπερτασικής ή άλλης αγωγής για μείωση της ταχύτητας με την οποία μπορεί να αυξηθεί το μέγεθος του ανευρύσματος σε βάθος χρόνου. Ασθενείς με ανεύρυσμα αορτής είναι αυξημένου κινδύνου για εμφάνιση καρδιαγγειακών συμβαμάτων. Για το λόγο αυτό συστήνεται η άμεση διακοπή καπνίσματος,
Εφόσον το ανεύρυσμα είναι μεγάλο σε μέγεθος ή αυξάνεται ταχέως, θα χρειαστεί η χειρουργική αντιμετώπισή του.
Πότε ένα ανεύρυσμα θωρακικής αορτής χρήζει χειρουργικής διόρθωσης;
Η χειρουργική διόρθωση ενός ΑΘΑ αποτελεί την ενδεδειγμένη θεραπεία όταν ο κίνδυνος να υποστεί ρήξη είναι υψηλός. Παράγοντες που σχετίζονται με αύξηση αυτού του κινδύνου αποτελούν:
- Το μέγεθος του ανευρύσματος
- Την ταχύτητα με την οποία αυξάνεται το μέγεθος του ανευρύσματος
- Άλλα προβλήματα υγείας που μπορεί να συνυπάρχουν
Πώς διορθώνεται ένα ανεύρυσμα θωρακικής αορτής;
Ο τρόπος διόρθωσης εξαρτάται από την εντόπιση του ανευρύσματος , και από το μέγεθός του, καθώς και από άλλους παράγοντες όπως η ηλικία, συνοδά προβλήματα υγείας και την γενικότερη κατάσταση υγείας του ασθενούς.
Οι μέθοδοι με τις οποίες μπορεί να διορθωθεί ένα ΑΘΑ περιλαμβάνουν:
Ανοιχτό χειρουργείο: Κατά το ανοιχτό χειρουργείο ο χειρουργός διενεργεί θωρακοτομή ώστε να αποκτήσει πρόσβαση στην καρδιά και την αορτή. Εφόσον το ανεύρυσμα εντοπίζεται στην ανιούσα θωρακική αορτή, η οποία γειτνιάζει με την καρδιά, συνήθως αποτελεί την ενδεδειγμένη αντιμετώπιση. Πριν το χειρουργείο ο ασθενής λαμβάνει ορισμένα φάρμακα για να προκαλέσουν αναισθησία, με στόχο την καταστολή του ασθενούς. Ο ιατρός τοποθετεί κατάλληλες συσκευές-κλιπ στην αορτή που διακόπτουν τη ροή αίματος από αυτή, με στόχο την αντικατάσταση του ανευρυσματικού τμήματος με κατάλληλο μόσχευμα. Το μόσχευμα είναι κατασκευασμένο από κατάλληλο υλικό και ράβεται στην περιοχή της τομής. Στη συνέχεια τα κλιπ αφαιρούνται και το αίμα ρέει ομαλά διαμέσου του μοσχεύματος. Εφόσον συνυπάρχουν άλλες παθήσεις στην αορτή ή την καρδιά (βαλβίδες) , διορθώνονται και εκείνες κατά τη διάρκεια του χειρουργείου.
Κατά τη διάρκεια του χειρουργείου, μπορεί ο χειρουργός να χρειαστεί να διακόψει την λειτουργία της καρδιάς για μικρό χρονικό διάστημα. Σε αυτή την περίπτωση, μία ειδική συσκευή βοηθά μέσω εξωσωματικής κυκλοφορίας και αναλαμβάνει την λειτουργία της καρδιάς μέχρι να διορθωθεί η αορτή. Μόλις ολοκληρωθεί η διόρθωση της αορτής, ο ιατρός επανεκκινεί την καρδιά και ο ασθενής σταδιακά επανέρχεται.
Ενδοαγγειακή πρόθεση (μόσχευμα): Εάν το ανεύρυσμα εντοπίζεται προς την κατιούσα θωρακική αορτή, η διόρθωση είναι πιθανόν να μπορεί να επιτευχθεί με ενδοαγγειακή πρόθεση. Σε αυτή την περίπτωση, δημιουργείται μία τομή-πύλη εισόδου στην μηριαία αρτηρία (στην αρτηρία στο άνω τμήμα του μηρού), και εισάγεται διπλωμένο το μόσχευμα. Στη συνέχεια προωθείται προς την περιοχή του ανευρύσματος και τέλος εκπτύσσεται , χωρίς να χρειάζεται συρραφή.
Συνδυασμός των δύο μεθόδων (υβριδική μέθοδος): Σε αυτή την περίπτωση εφαρμόζεται συνδυασμός ανοιχτού χειρουργείου με τοποθέτηση ενδοαγγειακής πρόθεσης.
Τι συμβαίνει μετά από μία χειρουργική διόρθωση ανευρύσματος θωρακικής αορτής;
Εξαρτάται από το είδος του χειρουργείου , από την ηλικία του ασθενούς και την γενική του κατάσταση.
- Σε περίπτωση ανοιχτού χειρουργείου, ο ασθενής θα πρέπει να παραμείνει στο νοσοκομείο , πιθανότατα για τουλάχιστον μία εβδομάδα, με σκοπό την παρακολούθηση για τυχόν επιπλοκές του χειρουργείου, όπως η αιμορραγία.
- Σε περίπτωση τοποθέτησης ενδοαγγειακής πρόθεσης, ο ασθενής παραμένει στο νοσοκομείο για μερικές ημέρες, καθώς η ανάρρωση είναι αρκετά ταχύτερη από ότι σε ανοιχτό χειρουργείο. Παρόλα αυτά, και σε αυτού του τύπου την παρέμβαση χρειάζεται παρακολούθηση για τυχόν επιπλοκές, όπως απώλεια αίματος από το μόσχευμα.
Μπορούν τα ανευρύσματα θωρακικής αορτής να προληφθούν;
Όχι, αλλά ο κίνδυνος μειώνεται σημαντικά με την διακοπή του καπνίσματος και τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης.
Μάριος Δ. Κολιός
Ειδικός Καρδιολόγος-Στρατιωτικός Ιατρός
Επιστημονικός Συνεργάτης Α’ Καρδιολογικής Κλινικής ΠΓΝ Ιωαννίνων
Βιβλιογραφία
Hiratzka LF, Bakris GL, Beckman JA, et al. 2010 ACCF/AHA/AATS/ACR/ASA/SCA/SCAI/SIR/STS/SVM guidelines for the diagnosis and management of patients with Thoracic Aortic Disease: a report of the American College of Cardiology Foundation/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines, American Association for Thoracic Surgery, American College of Radiology, American Stroke Association, Society of Cardiovascular Anesthesiologists, Society for Cardiovascular Angiography and Interventions, Society of Interventional Radiology, Society of Thoracic Surgeons, and Society for Vascular Medicine. Circulation 2010; 121:e266.
Johnston KW, Rutherford RB, Tilson MD, et al. Suggested standards for reporting on arterial aneurysms. Subcommittee on Reporting Standards for Arterial Aneurysms, Ad Hoc Committee on Reporting Standards, Society for Vascular Surgery and North American Chapter, International Society for Cardiovascular Surgery. J Vasc Surg 1991; 13:452.
Creager MA, Belkin M, Bluth EI, et al. 2012 ACCF/AHA/ACR/SCAI/SIR/STS/SVM/SVN/SVS Key data elements and definitions for peripheral atherosclerotic vascular disease: a report of the American College of Cardiology Foundation/American Heart Association Task Force on Clinical Data Standards (Writing Committee to develop Clinical Data Standards for peripheral atherosclerotic vascular disease). J Am Coll Cardiol 2012; 59:294.
Rylski B, Desjardins B, Moser W, et al. Gender-related changes in aortic geometry throughout life. Eur J Cardiothorac Surg 2014; 45:805.
Devereux RB, de Simone G, Arnett DK, et al. Normal limits in relation to age, body size and gender of two-dimensional echocardiographic aortic root dimensions in persons ≥15 years of age. Am J Cardiol 2012; 110:1189.
Rogers IS, Massaro JM, Truong QA, et al. Distribution, determinants, and normal reference values of thoracic and abdominal aortic diameters by computed tomography (from the Framingham Heart Study). Am J Cardiol 2013; 111:1510.
Isselbacher EM. Thoracic and abdominal aortic aneurysms. Circulation 2005; 111:816.
Svensson LG, Crawford ES, Hess KR, et al. Experience with 1509 patients undergoing thoracoabdominal aortic operations. J Vasc Surg 1993; 17:357.
Safi HJ, Winnerkvist A, Miller CC 3rd, et al. Effect of extended cross-clamp time during thoracoabdominal aortic aneurysm repair. Ann Thorac Surg 1998; 66:1204.
Ohki M. Thoracic Saccular Aortic Aneurysm Presenting with Recurrent Laryngeal Nerve Palsy prior to Aneurysm Rupture: A Prodrome of Thoracic Aneurysm Rupture? Case Rep Otolaryngol 2012; 2012:367873.
Nathan DP, Xu C, Pouch AM, et al. Increased wall stress of saccular versus fusiform aneurysms of the descending thoracic aorta. Ann Vasc Surg 2011; 25:1129.
Elefteriades JA, Barrett PW, Kopf GS. Litigation in nontraumatic aortic diseases–a tempest in the malpractice maelstrom. Cardiology 2008; 109:263.
