Θωρακικό άλγος (Πόνος στο στήθος)

---

Θωρακικό άλγος

Είναι δύσκολο να ξέρει κάποιος τι να κάνει όταν αισθανθεί πόνο στο στήθος. Είναι μήπως έμφραγμα μυοκαρδίου ή κάτι άλλο, λιγότερο σοβαρό ή επικίνδυνο;

Είναι πολύ σημαντικό, σε περίπτωση πόνου στο στήθος, να αναζητήσετε βοήθεια το συντομότερο δυνατό καθώς θα μπορούσε ο πόνος να οφείλεται σε ισχαιμία της καρδιάς και έμφραγμα μυοκαρδίου.

 

Αίτια θωρακικού άλγους

Ο θωρακικός πόνος γενικά προέρχεται από ένα από τα όργανα που εδρεύουν στην θωρακική κοιλότητα (καρδιά, πνεύμονες, οισοφάγος) ή από στοιχεία που απαρτίζουν το ίδιο το θωρακικό τοίχωμα (δέρμα, μύες, οστά). Σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα και όργανα που γειτνιάζουν με τον θώρακα, όπως η χοληδόχος κύστη ή το στομάχι, μπορεί να ευθύνονται για πόνο στο στήθος.

Στηθάγχη:  Όλα τα όργανα του σώματός μας για να μπορέσουν να λειτουργήσουν φυσιολογικά, χρειάζονται οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά τα οποία μεταφέρονται με το αίμα. Η καρδιά λειτουργεί ως αντλία και βοηθά στην μεταφορά οξυγονωμένου και γεμάτου θρεπτικά συστατικά αίματος σε όλο το σώμα, μέσω ενός πλούσιου δικτύου αιμοφόρων αγγείων, το οποίο απαρτίζεται από αρτηρίες και φλέβες. Οι αρτηρίες της καρδιάς ονομάζονται στεφανιαίες αρτηρίες και εδρεύουν στην εξωτερική επιφάνεια της καρδιάς δίνοντας μικρότερους κλάδους που εισέρχονται μέσα στο μυοκάρδιο.

Σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο (ΣΝ), τα στεφανιαία αγγεία υφίστανται στένωση λόγω εναπόθεσης λιπώδους υλικού (αθηρωματική πλάκα) στην εσωτερική επιφάνεια αυτών. Αυτές οι εναποθέσεις ή αλλιώς αθηρωματικές πλάκες προκαλούν ελάττωση της λειτουργικής διαμέτρου των αγγείων (στένωση) και με αυτό τον τρόπο παρεμποδίζεται η φυσιολογική παροχή του μυοκαρδίου με αίμα. Αυτό ονομάζεται καρδιακή ισχαιμία. Με τον όρο στηθάγχη ονομάζουμε τον πόνο που προκαλείται από αυτή την ισχαιμία.

Η στηθάγχη είναι ιδιαίτερα συνήθης κατά τη διάρκεια άσκησης και φυσικής δραστηριότητας, όταν η καρδιακή συχνότητα και οι απαιτήσεις του μυοκαρδίου σε οξυγόνο και σε θρεπτικά συστατικά αυξάνονται. Η στηθάγχη εμφανίζεται όταν οι απαιτήσεις σε οξυγόνο υπερκεράσουν την ποσότητα οξυγόνου που παρέχεται από τα στεφανιαία αγγεία στο μυοκάρδιο.

 

Έμφραγμα μυοκαρδίου: Το έμφραγμα μυοκαρδίου εμφανίζεται συνήθως, όταν μία αθηρωματική πλάκα υποστεί ρήξη εντός του στεφανιαίου αγγείου. Αμέσως μετά τη ρήξη της, δημιουργείται θρόμβος, ο οποίος μπορεί να αποφράξει μερικώς ή πλήρως την στεφανιαία αρτηρία, προκαλώντας μείωση ή διακοπή της ροής αίματος προς το τμήμα του μυοκαρδίου που αιματώνεται από την συγκεκριμένη αρτηρία. Εάν αυτό συνεχιστεί για πάνω από 15 λεπτά, το μυοκάρδιο μπορεί να νεκρωθεί (έμφραγμα). Κατά τη διάρκεια ενός εμφράγματος, ο ασθενής μπορεί να αισθάνεται παρόμοια συμπτώματα με αυτά της στηθάγχης, αλλά ποιο έντονα και παρατεταμένα.

 

Περιγράφοντας το θωρακικό άλγος

Ο θωρακικός πόνος που οφείλεται σε στηθάγχη ή έμφραγμα μπορεί να είναι παρόμοιος ή να διαφοροποιείται από άλλα αίτια που προκαλούν πόνο στο στήθος. Αναλόγως της αιτίας, το θωρακικό άλγος μπορεί να ποικίλει σε ποιότητα (οξύς, διαξιφιστικός, βύθιος, καυστικός) και σε εντόπιση (μέσω του θώρακα, πλάτη, χέρια, σαγόνι, λαιμό, όλος ο θώρακας). Επιπλέον μπορεί να επιδεινώνεται με την άσκηση και να βελτιώνεται με την ηρεμία, ενώ μπορεί  να υπάρχουν συνοδά συμπτώματα, όπως ναυτία, έμετος, εφίδρωση, δύσπνοια, ταχυκαρδία.

Ποιότητα του άλγους: Οι ασθενείς με ισχαιμία στην καρδιά μπορεί να περιγράψουν το θωρακικό άλγος περισσότερο ως δυσφορία παρά ως πόνο. Επιπλέον μπορεί να περιγράφεται ως αίσθημα σφιξίματος, πίεσης ή σύνθλιψης στο στήθος, καύσους ή βάρους. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο ασθενής μπορεί να δυσκολεύεται να περιγράψει το σύμπτωμά του, αλλά να δείχνει την δυσφορία του τοποθετώντας την γροθιά του στο κέντρο του θώρακα, γνωστό ως σημείο Levine. Ασθενείς με πόνο στο στήθος που δεν οφείλεται σε ισχαιμία στην καρδιά, συνήθως περιγράφουν τον πόνο ως διαξιφιστικό ή δίκην μαχαιριάς.

Εντόπιση του άλγους: Συνήθως ο πόνος από ισχαιμία της καρδιάς δεν εντοπίζεται σε ένα συγκεκριμένο σημείο, αλλά μάλλον είναι περισσότερο διάχυτος στον θώρακα. Ο ασθενής πιθανότατα να δυσκολεύεται να εντοπίσει την ακριβή θέση του πόνου. Ο καρδιακός πόνος συνήθως αφορά την περιοχή του κέντρου του θώρακα ή του επιγαστρίου. Αν ο ασθενής μπορεί να εντοπίσει τον πόνο μόνο με το ένα δάχτυλο, είναι λιγότερο πιθανό να οφείλεται σε ισχαιμία της καρδιάς, χωρίς φυσικά να αποκλείεται και αυτή η περίπτωση.

Αντανάκλαση του άλγους: Ο πόνος που οφείλεται σε μυοκαρδιακή ισχαιμία συνήθως επεκτείνεται και σε άλλες περιοχές, όπως στον λαιμό, σαγόνι, δόντια, ώμους και χέρια, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να γίνεται αντιληπτός σε δάχτυλα, καρπούς ή στη μεσοπλάτια χώρα (μεταξύ των δύο ωμοπλατών).

Διάρκεια του άλγους: Ο ισχαιμικός καρδιακός πόνος τείνει να έχει σταδιακή αύξηση της έντασης και επιδείνωση, μπορεί να βελτιώνεται με χρήση νιτρογλυκερίνης και αν συσχετίζεται με την άσκηση, συνήθως διαρκεί μέχρι 2-5 λεπτά μετά από ξεκούραση. Αντιθέτως, ο μη καρδιακός πόνος συνήθως έχει εξ αρχής μέγιστη ένταση, και συνήθως δεν συσχετίζεται με την άσκηση. Επιπλέον ο μη καρδιακός πόνος μπορεί να έχει διάρκεια λίγων δευτερολέπτων ή να διαρκέσει συνεχόμενα για πολλές ώρες ή μέρες.

Καταστάσεις που βελτιώνουν ή επιτείνουν το άλγος: Ο ασθενής θα ερωτηθεί από τον ιατρό με ιδιαίτερη σχολαστικότητα για το αν υπάρχουν καταστάσεις που επιτείνουν ή βελτιώνουν τον πόνο. Για παράδειγμα, αν ο πόνος εμφανίζεται με την σωματική άσκηση, όπως βάδιση σε σκάλα, σεξουαλική επαφή, δουλειές σπιτιού, και υποχωρεί με την ανάπαυση σταδιακά, είναι πολύ πιθανό να οφείλεται σε ισχαιμία της καρδιάς. Ο λόγος είναι ότι κατά την άσκηση οι απαιτήσεις του μυοκαρδίου σε οξυγόνο αυξάνονται, ενώ αυτές οι ανάγκες μειώνονται σε ανάπαυση. Άλλες καταστάσεις που μπορεί να αυξήσουν τις απαιτήσεις του μυοκαρδίου σε οξυγόνο, και επομένως να προκαλέσουν στηθάγχη, είναι το συναισθηματικό στρες, έκθεση σε ψυχρό περιβάλλον, άσκηση μετά από γεύμα.

Εάν ο πόνος βελτιώνεται με λήψη νιτρογλυκερίνης, ένα φάρμακο που αντιμετωπίζει τα συμπτώματα της στηθάγχης, αποτελεί ενδεικτικό (αλλά όχι αποδεικτικό) στοιχείο ότι ο πόνος είναι καρδιακής προέλευσης. Άλλες καταστάσεις, όπως ο σπασμός οισοφάγου, μπορεί επίσης να υφίενται με λήψη νιτρωδών. Τέλος, ο καρδιακός ισχαιμικός πόνος συνήθως δεν επηρεάζεται από την βαθιά εισπνοή ή από τη στάση του σώματος ή από την εφαρμογή πίεσης στην περιοχή του άλγους, αλλά παραμένει σταθερός.

Συνοδά συμπτώματα: Οι ασθενείς που εμφανίζουν στηθάγχη ή έμφραγμα, μπορεί να έχουν και άλλα (ή μόνο άλλα) συνοδά συμπτώματα πέραν του θωρακικού άλγους, όπως:

• Δύσπνοια (δυσχέρεια στην αναπνοή)
• Ναυτία, έμετο
• Εφίδρωση
• Ψυχρό δέρμα
• Ταχυκαρδία ή αρρυθμία
• Αίσθημα παλμών
• Κόπωση
• Ζάλη, λιποθυμία
• Δυσπεψία
• Κοιλιακή δυσφορία
• Αιμωδία (μούδιασμα) άνω άκρων (χεριών-ώμων) και συνήθως αριστερού

 

Καρδιακοί παράγοντες κινδύνου: Η πιθανότητα ένα άτομο να έχει ισχαιμική νόσο της καρδίας, βασίζεται στα συμπτώματα, στην κλινική εξέταση και στους προδιαθεσικούς παράγοντες του ατόμου. Για παράδειγμα, ένας ηλικιωμένος με πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου, συμπεριλαμβανομένου παλαιού εμφράγματος μυοκαρδίου, περιφερικής αγγειακής νόσου, εγκεφαλικού, καπνίσματος, υπέρτασης, σακχαρώδους διαβήτη, υψηλής χοληστερόλης και θετικού οικογενειακού ιστορικού για καρδιαγγειακή νόσο, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ασθενής υψηλού κινδύνου για στεφανιαία νόσο, ακόμα και αν τα συμπτώματά του δεν είναι τυπικά για στηθάγχη.

Άλλα καρδιαγγειακά προβλήματα: Άλλα προβλήματα από το καρδιαγγειακό σύστημα, που δεν συσχετίζονται με διαταραχή στην αιμάτωση της καρδιάς, μπορεί επίσης να προκαλέσουν πόνο στο στήθος (θωρακικό άλγος).

• Ορισμένοι ασθενείς χωρίς στεφανιαία νόσο μπορεί να αναπτύξουν κλασική τυπική στηθάγχη, η οποία ονομάζεται αγγειοσυσπαστική στηθάγχη, και οφείλεται σε σπασμό (προσωρινή αυτόματη σύσπαση) μίας από τις στεφανιαίες αρτηρίες. Οι αρτηρίες είναι συνήθως φυσιολογικές και δεν περιέχουν αθηρωματικές πλάκες που να προκαλούν απόφραξη ή στένωση.
• Η περικαρδίτιδα, η οποία είναι φλεγμονή του υμένα που περιβάλλει την καρδιά, μπορεί να προκαλέσει πόνο στο στήθος που να επιδεινώνεται με την βαθιά εισπνοή και να υφίεται με την κλήση του κορμού προς τα εμπρός.
• Η μυοκαρδίτιδα, η οποία είναι φλεγμονή του καρδιακού μυός, μπορεί να προκαλέσει θωρακικό άλγος που να μιμείται στηθάγχη, και συνήθως οφείλεται σε ιογενή λοίμωξη.
• Το σύνδρομο Χ, χαρακτηρίζεται από στηθαγχικό άλγος με φυσιολογικά στεφανιαία αγγεία, και συνήθως εμφανίζεται σε γυναίκες.
• Προβλήματα που συσχετίζονται με τις καρδιακές βαλβίδες ή τον καρδιακό μυ, όπως η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια και η στένωση αορτικής βαλβίδας, μπορεί να προκαλούν τυπική στηθάγχη.

• Ο διαχωρισμός αορτής αποτελεί μία σπάνια αλλά ιδιαίτερα σοβαρή αιτία θωρακικού άλγους. Η αορτή είναι η κύρια αρτηρία του σώματος και αποτελείται από στιβάδες μυϊκών κυττάρων. Σε σπάνιες περιπτώσεις, αυτές οι στιβάδες μπορεί να διαχωριστούν και να υποστούν ρήξη, οδηγώντας σε απώλεια αίματος εκτός του κυκλοφορικού συστήματος. Αυτή αποτελεί μία πολύ σοβαρή κατάσταση που χρήζει χειρουργικής αντιμετώπισης. Ο πόνος του διαχωρισμού αορτής είναι ιδιαίτερα ισχυρός, οξύς, αιφνίδιος και πολλές φορές περιγράφεται σαν αίσθημα σχισίματος.

Άλλες καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν θωρακικό άλγος, αλλά δεν οφείλονται σε πάθηση του καρδιαγγειακού συστήματος, είναι

• Παθήσεις των τενόντων, μυών, οστών, χόνδρων και δέρματος του θώρακα, όπως μετά από έντονη σωματική δραστηριότητα, οστεοχονδρίτιδα, ή έρπητα ζωστήρα.
• Παθήσεις του οισοφάγου, όπως οισοφαγίτιδα, οισοφαγικός σπασμός ή γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
• Παθήσεις του υπόλοιπου πεπτικού συστήματος, όπως έλκος στομάχου ή δωδεκαδακτύλου, παγκρεατίτιδα, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.
• Παθήσεις των πνευμόνων, όπως πνευμονική εμβολή, πνευμονία, πλευρίτιδα και πνευμοθώρακας.
• Ψυχολογικοί λόγοι, όπως κρίσεις πανικού ή κατάθλιψη

 

Πώς γίνεται η διάγνωση της αιτίας του θωρακικού άλγους;

Όπως αναφέρθηκε, πολλοί παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν θωρακικό άλγος, με κάποιους, όπως το έμφραγμα μυοκαρδίου, να απαιτούν άμεση και επείγουσα αντιμετώπιση. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι ο πόνος στο έμφραγμα μυοκαρδίου είναι αιφνίδιος, οξύς, και δραματικός, αλλά αυτό δεν είναι πάντα αλήθεια. Πολλά εμφράγματα εγκαθίστανται σταδιακά, με ήπιο θωρακικό άλγος ή δυσφορία, η οποία εντείνεται σταδιακά. Επιπλέον είναι πολύ σύνηθες σε ασθενείς με έμφραγμα μυοκαρδίου να παρουσιάζουν συνοδά συμπτώματα όπως δυσφορία ή άλγος στα χέρια, στον λαιμό , στους ώμους, στο σαγόνι , στο στομάχι ή στην πλάτη, δύσπνοια, εφίδρωση, ναυτία ή ζάλη. Μελέτες έχουν δείξει ότι πολλές φορές οι ασθενείς καθυστερούν να ζητήσουν βοήθεια διότι θεωρούν ότι τα συμπτώματά τους δεν είναι σοβαρά και θα παρέλθουν μόνα τους.

Η καλύτερη συμβουλή για κάθε άτομο με θωρακικό άλγος είναι να ζητήσει ΑΜΕΣΑ βοήθεια καθώς σε περίπτωση εμφράγματος, κάθε λεπτό καθυστέρησης κοστίζει σε απώλεια καρδιακού μυός.

Εξετάσεις:

Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ): Το ηλεκτροκαρδιογράφημα καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς . Σε άτομα με έμφραγμα ή ισχαιμία της καρδιάς, είναι πιθανό να εμφανίζουν στο ΗΚΓ αλλοιώσεις.

Εξετάσεις αίματος: Με ειδικές εξετάσεις αίματος μπορούν να μετρηθούν ειδικά ένζυμα (τροπονίνη) που είναι ειδικά για νέκρωση μυοκαρδιακών κυττάρων.

Δοκιμασία ισχαιμίας: Μία δοκιμασία ισχαιμίας, όπως το τεστ κοπώσεως, βοηθά στην διάγνωση ισχαιμίας. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης ο ασθενής υποβάλλεται σε άσκηση σε κυλιόμενο τάπητα (διάδρομο) ή ποδήλατο με συνεχή ηλεκτροκαρδιογραφική παρακολούθηση με στόχο την ανάδειξη τυχόν αλλοιώσεων ενδεικτικών για κακή αιμάτωση του καρδιακού μυός.

Καρδιακός καθετηριασμός: Ο καρδιακός καθετηριασμός (στεφανιογραφία) περιλαμβάνει την διέλευση μικρών καθετήρων καθοδηγούμενων από ακτίνες Χ προς τα στεφανιαία αγγεία με στόχο την ανίχνευση σοβαρού βαθμού στένωσης των στεφανιαίων αρτηριών.

Ο καρδιολόγος θα συνδυάσει όλα τα παραπάνω στοιχεία για να εντοπίσει την αιτία που προκαλεί θωρακικό άλγος στον ασθενή.

 

Πότε πρέπει να αναζητήσετε βοήθεια;

Αν σας παρουσιαστεί πόνος στο στήθος, ο οποίος είναι καινούριος, έντονος ή παρατεταμένος, άμεσα καλέστε το 166. Το ΕΚΑΒ διαθέτει εξειδικευμένο προσωπικό που θα σας προσφέρει πρώτες βοήθειες και θα σας μεταφέρει στο πλησιέστερο εφημερεύον νοσοκομείο για περαιτέρω αντιμετώπιση. Σε περίπτωση εμφράγματος μυοκαρδίου, κάθε λεπτό μετράει και δεν πρέπει να υπάρξει καθυστέρηση στην κλήση του ΕΚΑΒ. Μην οδηγείτε εσείς μέχρι το νοσοκομείο και μην ζητάτε κάποιον άλλον να σας μεταφέρει. Η κλήση του ΕΚΑΒ είναι ασφαλέστερη για δύο βασικούς λόγους:

• Από τη στιγμή που γίνει άφιξή του, γίνεται άμεσα εκτίμηση του πόνου και πιθανή έναρξη θεραπείας.
• Αν προκύψει κάποια σοβαρή επιπλοκή, όπως καρδιακή ανακοπή, το εξειδικευμένο προσωπικό έχει τα μέσα και την γνώση να την αντιμετωπίσει μέχρι την άφιξη στο νοσοκομείο.