Γρίπη και COVID-19 – Αντιγριππικό εμβόλιο

---

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της γρίπης και του COVID-19;

Η γρίπη και ο COVID-19 είναι και οι δύο μεταδοτικές αναπνευστικές ασθένειες, αλλά προκαλούνται από διαφορετικούς ιούς. Ο COVID-19 προκαλείται από λοίμωξη με τον νέο coronavirus (που ονομάζεται SARS-CoV-2) και η γρίπη προκαλείται από  ιούς γρίπης. Επειδή μερικά από τα συμπτώματα της γρίπης και του COVID-19 είναι παρόμοια, μπορεί να είναι δύσκολο να τους ξεχωρίσουμε με βάση τα συμπτώματα και μόνο, και μπορεί να χρειαστεί εξειδικευμένη εξέταση για να επιβεβαιώσει μια διάγνωση. Γρίπη και COVID-19 μοιράζονται πολλά χαρακτηριστικά, αλλά υπάρχουν ορισμένες βασικές διαφορές μεταξύ των δύο.

Ενώ περισσότερα μαθαίνουμε κάθε μέρα, υπάρχουν ακόμα πολλά που είναι άγνωστα για τον COVID-19 και τον ιό που το προκαλεί.

Σημεία και συμπτώματα

Ομοιότητες:

Τόσο ο COVID-19 όσο και η γρίπη μπορεί να έχουν ποικίλα σημεία και συμπτώματα, που κυμαίνονται από κανένα σύμπτωμα (ασυμπτωματικός) έως σοβαρά συμπτώματα. Κοινά συμπτώματα που μοιράζονται ο COVID-19 και η γρίπη περιλαμβάνουν:

• Πυρετός ή αίσθημα φρίκιων/ρίγη
• Βήχας
• Δύσπνοια ή δυσκολία στην αναπνοή
• Κακουχία (κόπωση)
• Πονόλαιμος
• Καταρροή ή βουλωμένη μύτη
• Μυϊκός πόνος ή πόνοι στο σώμα
• Πονοκέφαλος
• Μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν εμετό και διάρροια, αν και αυτό είναι πιο συχνό στα παιδιά από τους ενήλικες

Διαφορές:

Γρίπη

Οι ιοί της γρίπης μπορεί να προκαλέσουν ήπια έως σοβαρή ασθένεια, συμπεριλαμβανομένων των κοινών σημείων και συμπτωμάτων που αναφέρονται παραπάνω.

Συμπτώματα γρίπης

Covid-19

Άλλα σημεία και συμπτώματα του COVID-19, διαφορετικά από τη γρίπη, μπορεί να περιλαμβάνουν αλλαγή ή απώλεια γεύσης ή οσμής.

COVID-19 Συμπτώματα

Πόσο καιρό εμφανίζονται τα συμπτώματα μετά την έκθεση και τη μόλυνση

Ομοιότητες:

Τόσο για τον COVID-19 όσο και για τη γρίπη, 1 ή περισσότερες ημέρες μπορούν να περάσουν μεταξύ ενός ατόμου που μολύνεται και όταν αρχίζει να εμφανίζει συμπτώματα ασθένειας.

Διαφορές:

Εάν ένα άτομο έχει COVID-19, θα μπορούσε να τους πάρει περισσότερο χρόνο για να αναπτύξουν συμπτώματα από ό, τι αν είχαν γρίπη.
Γρίπη

Συνήθως, ένα άτομο αναπτύσσει συμπτώματα οπουδήποτε από 1 έως 4 ημέρες μετά τη μόλυνση.

Συμπτώματα γρίπης

Covid-19

Συνήθως, ένα άτομο αναπτύσσει συμπτώματα 5 ημέρες μετά τη μόλυνση, αλλά τα συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν  ήδη από 2 ημέρες μετά τη μόλυνση  ή μέχρι και 14 ημέρες μετά τη μόλυνση, και το χρονικό διάστημα μπορεί να ποικίλει.

COVID-19 Συμπτώματα

Πόσο καιρό κάποιος μπορεί να εξαπλώνει (διασπείρει) τον ιό;

Ομοιότητες:

Για τις δύο νόσους COVID-19 και γρίπη, είναι δυνατόν να εξαπλωθεί ο ιός για τουλάχιστον 1 ημέρα πριν από την εμφάνιση συμπτωμάτων.

Διαφορές:

Εάν ένα άτομο έχει COVID-19, μπορεί να είναι μεταδοτική για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ότι αν είχαν γρίπη.

Γρίπη

Οι περισσότεροι άνθρωποι με γρίπη είναι μεταδοτική για περίπου 1 ημέρα πριν εμφανίσουν συμπτώματα.

Μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες με γρίπη φαίνεται να είναι πιο μεταδοτικοί κατά τη διάρκεια της αρχικής  φάσης (3-4 ημέρες) της ασθένειάς τους, αλλά πολλοί παραμένουν μεταδοτικοί για περίπου 7 ημέρες.

Βρέφη και άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να είναι μεταδοτικά για ακόμη περισσότερο.

Πώς εξαπλώνεται η γρίπη

Covid-19

Πόσο καιρό κάποιος μπορεί να διασπείρει τον ιό που προκαλεί COVID-19 είναι ακόμα υπό έρευνα.

Είναι δυνατόν για τους ανθρώπους να εξαπλωθεί ο ιός για περίπου 2 ημέρες πριν από την εκδήλωση σημείων ή συμπτωμάτων και παραμένουν μεταδοτικοί για τουλάχιστον 10 ημέρες μετά την εμφάνισή τους. Αν κάποιος είναι ασυμπτωματικός, είναι δυνατόν να παραμείνει μεταδοτικός για τουλάχιστον 10 ημέρες μετά τη θετική εξέταση για COVID-19.

Πώς εξαπλώνεται ο COVID-19

Πώς εξαπλώνεται

Ομοιότητες:

Τόσο ο COVID-19 όσο και η γρίπη μπορούν να εξαπλωθούν από άτομο σε άτομο, μεταξύ ατόμων που βρίσκονται σε στενή επαφή μεταξύ τους (περίπου 2 μέτρα). Και οι δύο μεταδίδονται κυρίως από σταγονίδια που γίνονται όταν τα άτομα με την ασθένεια (COVID-19 ή γρίπη) βήχουν, φτερνίζονται, ή απλά μιλάνε. Αυτά τα σταγονίδια μπορούν να προσγειωθούν στα στόματα ή τις μύτες των ανθρώπων που βρίσκονται κοντά ή ενδεχομένως να εισπνευσθούν στους πνεύμονες.

Μπορεί να είναι πιθανό ένα άτομο να μολυνθεί από σωματική ανθρώπινη επαφή (π.χ. χειραψία) ή αγγίζοντας μια επιφάνεια ή ένα αντικείμενο που έχει τον ιό πάνω του και στη συνέχεια αγγίζοντας το στόμα, τη μύτη ή ενδεχομένως τα μάτια του.

Τόσο ο ιός της γρίπης όσο και ο ιός που προκαλεί covid-19 μπορεί να εξαπλωθεί από ανθρώπους που δεν έχουν εμφανίσει ακόμα συμπτώματα, με πολύ ήπια συμπτώματα ή που ποτέ δεν ανέπτυξαν συμπτώματα (ασυμπτωματικοί).

Διαφορές:

Ενώ ο COVID-19 και οι ιοί της γρίπης πιστεύεται ότι εξαπλώνεται με παρόμοιους τρόπους, ο COVID-19 είναι πιο μεταδοτικός μεταξύ ορισμένων πληθυσμών και ηλικιακών ομάδων από τη γρίπη. Αυτό σημαίνει ότι ο ιός που προκαλεί COVID-19 μπορεί γρήγορα και εύκολα να εξαπλωθεί σε πολλούς ανθρώπους και να οδηγήσει σε συνεχή εξάπλωση μεταξύ των ανθρώπων καθώς ο χρόνος εξελίσσεται.

Επιπλοκές

Ομοιότητες:

Τόσο ο COVID-19 όσο και η γρίπη μπορεί να οδηγήσουν σε επιπλοκές, όπως:

• Πνευμονία
• Αναπνευστική ανεπάρκεια
• Σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας
• Σήψη
• Καρδιακή βλάβη (π.χ. καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικό επεισόδιο)
• Ανεπάρκεια πολλαπλών οργάνων (αναπνευστική ανεπάρκεια, νεφρική ανεπάρκεια, σοκ)
• Επιδείνωση χρόνιων ιατρικών παθήσεων (με τη συμμετοχή των πνευμόνων, της καρδιάς, του νευρικού συστήματος ή του διαβήτη)
• Φλεγμονή της καρδιάς, του εγκεφάλου ή των μυϊκών ιστών
• Δευτερογενείς βακτηριακές λοιμώξεις (π.χ. λοιμώξεις που εμφανίζονται σε άτομα που έχουν ήδη μολυνθεί από γρίπη ή COVID-19)

Διαφορές:

Γρίπη

Οι περισσότεροι άνθρωποι που νοσούν από γρίπη θα ανακάμψουν σε λίγες ημέρες ή σε λιγότερο από δύο εβδομάδες, αλλά μερικοί άνθρωποι θα αναπτύξουν επιπλοκές, ορισμένες από αυτές τις επιπλοκές που αναφέρονται παραπάνω.

Covid-19

Πρόσθετες επιπλοκές που σχετίζονται με covid-19 μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Θρόμβοι αίματος στις φλέβες και τις αρτηρίες των πνευμόνων, της καρδιάς, των ποδιών ή του εγκεφάλου
• Πολυσυστημικό φλεγμονώδες σύνδρομο στα παιδιά (MIS-C)

Εγκεκριμένες Θεραπείες

Ομοιότητες:

Τα άτομα με υψηλό κίνδυνο επιπλοκών ή που έχουν νοσηλευτεί για COVID-19 ή γρίπη  θα πρέπει να λαμβάνουν υποστηρικτική ιατρική περίθαλψη για να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και των επιπλοκών.

Διαφορές:

Γρίπη

Οι άνθρωποι που νοσηλεύονται με γρίπη ή σε υψηλό κίνδυνο επιπλοκών της γρίπης με συμπτώματα γρίπης συνιστάται να αντιμετωπίζονται με αντιιικά φάρμακα το συντομότερο δυνατό.

Covid-19

Τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας έχουν αναπτύξει οδηγίες και αλγόριθμους για την θεραπεία του COVID-19, τα οποία ενημερώνεται τακτικά όταν προκύπτουν  νέα στοιχεία σχετικά με τις επιλογές θεραπείας .

Εμβόλιο

Ομοιότητες:

Τα εμβόλια για τον COVID-19 και τη γρίπη πρέπει να λάβουν έγκριση από επίσημους φορείς στην Ευρώπη και την Αμερική

Διαφορές:

Γρίπη

Υπάρχουν πολλά εγκεκριμένα εμβόλια γρίπης  που παράγονται ετησίως για την προστασία από τους ιούς της γρίπης 3 ή 4 που οι επιστήμονες προβλέπουν ότι θα ενδημίσουν κάθε χρόνο.

Covid-19

Επί του παρόντος δεν υπάρχει εμβόλιο για την πρόληψη από covid-19. Οι προγραμματιστές εμβολίων και άλλοι ερευνητές και κατασκευαστές αγωνίζονται για την ανάπτυξη ενός εμβολίου για την πρόληψη του COVID-19.

Πηγή: Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Immunization and Respiratory Diseases (NCIRD)

Ενδεικτικά στις ΗΠΑ όπου διατηρείται ακριβές αρχείο από το CDC (Centres for Disease Control) εκτιμάται ότι, από την 1η Οκτωβρίου 2019, έως τις  4 Απριλίου 2020, υπήρξαν:

39,000,000–56,000,000
ασθενείς με γρίπη

18,000,000–26,000,000
γρίπη: ιατρικές επισκέψεις

410,000–740,000
νοσηλείες για γρίπη

24,000–62,000
θάνατοι από γρίπη

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η εβδομάδα της 4ης Απριλίου ήταν η τελευταία εβδομάδα κατά τη διάρκεια της περιόδου εκτίμησης επιβάρυνσης της γρίπης που παρέχεται για την περίοδο 2019-2020.

* Επειδή η επιτήρηση της γρίπης δεν ανιχνεύει όλες τις περιπτώσεις γρίπης που συμβαίνουν στις ΗΠΑ, το CDC παρέχει αυτές τις εκτιμώμενες σειρές για να αντικατοπτρίζει καλύτερα το μεγαλύτερο φορτίο της γρίπης. Αυτές οι εκτιμήσεις υπολογίζονται με βάση τα εβδομαδιαία δεδομένα επιτήρησης της γρίπης του CDC και είναι προκαταρκτικές.

Αντίστοιχα για τον COVID-19, σημειώνεται ότι μέχρι πρότινος στις ΗΠΑ έχουν καταγραφεί πάνω από 6.000.000 νοσούντες αλλά και πάνω από 185.000 θάνατοι.

Γρίπη-Τι γνωρίζουμε

Η γρίπη είναι μια οξεία αναπνευστική ασθένεια που προκαλείται από τους ιούς της γρίπης Α ή Β που εμφανίζονται σε εστίες και επιδημίες παγκοσμίως, κυρίως κατά τη χειμερινή περίοδο. Υπάρχουν συμπτώματα και σημεία της επίδρασης ανώτερης και / ή κατώτερης αναπνευστικής οδού, μαζί με ενδείξεις συστηματικής ασθένειας όπως πυρετός, κεφαλαλγία, μυαλγία και αδυναμία. Παρόλο που προκαλεί οξεία εξουθένωση, η γρίπη είναι μια αυτοπεριοριζόμενη λοίμωξη στον γενικό πληθυσμό (απλή γρίπη). ωστόσο, σχετίζεται με αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα σε ορισμένους πληθυσμούς υψηλού κινδύνου (επιπλεγμένη γρίπη). Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών (CDC), σε συνεργασία με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και το δίκτυό της υποβολής εκθέσεων, εντοπίζουν απομονωμένα στελέχη του ιού της γρίπης σε ολόκληρο τον κόσμο για να παρακολουθούν τη δραστηριότητα της νόσου και να προβλέπουν τα κατάλληλα συστατικά για το ετήσιο εμβόλιο κατά της γρίπης.

Πώς μπορεί να μεταδοθεί η γρίπη;

Μεγάλες ποσότητες ιού γρίπης υπάρχουν συχνά στις αναπνευστικές εκκρίσεις μολυσμένων ατόμων. Ως αποτέλεσμα, η μόλυνση μπορεί να μεταδοθεί μέσω του φτερνίσματος και του βήχα και πιστεύεται ότι είναι τόσο με μεγάλα σταγονίδια (> 5 microns) όσο και με αερολύματα μικρών σωματιδίων. Η απόκτηση μέσω σταγονιδίων μεγάλων σωματιδίων απαιτεί στενή επαφή με μολυσμένο άτομο, καθώς τα μεγάλα σωματίδια δεν παραμένουν αιωρούμενα στον αέρα και ταξιδεύουν μόνο σε μικρές αποστάσεις (περίπου 2 μέτρα) , ενώ τα αερολύματα μικρών σωματιδίων μπορούν να ταξιδεύουν για μεγαλύτερες αποστάσεις.

Μια μελέτη έδειξε ότι μπορεί επίσης να είναι δυνατή η μετάδοση της γρίπης από μικρά αερολύματα που απελευθερώνονται στον αέρα κατά την αναπνοή.

Η επαφή με επιφάνειες που έχουν μολυνθεί με σταγονίδια αναπνοής είναι μια άλλη πιθανή πηγή μετάδοσης και έχουν επίσης αποδειχθεί ότι περιέχουν μολυσματικό ιό. Παρότι η αναπνευστική οδός θεωρείται ότι είναι η πρωταρχική θέση για την απόκτηση λοίμωξης, μία μελέτη έχει υποδείξει ότι μπορεί να εμφανιστεί διαφραγματική είσοδος του ιού της γρίπης.

Περίοδος επώασης  –  Η τυπική περίοδος επώασης για τη γρίπη είναι μία έως τέσσερις ημέρες (μέσος όρος δύο ημερών .

Διάρκεια μετάδοσης  –  Σε αλλιώς υγιείς ενήλικες με μόλυνση από ιό της γρίπης, η μετάδοση ιών μπορεί να ανιχνευθεί 24 έως 48 ώρες πριν από την έναρξη της νόσου, αλλά γενικά με πολύ χαμηλότερους τίτλους από ό, τι στη διάρκεια της συμπτωματικής περιόδου.

Μεγαλύτερες περίοδοι μολυσματικότητας από τον ιό μπορεί να εμφανιστούν σε παιδιά, ηλικιωμένους, ασθενείς με χρόνιες ασθένειες, παχύσαρκους ενήλικες και ανοσοκατασταλμένους.

Η ασθένεια ξεκινά με την απότομη έναρξη πυρετού, κεφαλαλγίας, μυαλγίας και κακουχίας, μετά από περίοδο επώασης μιας έως τεσσάρων ημερών [μέσος όρος δύο ημερών]. Αυτά τα συμπτώματα συνοδεύονται από εκδηλώσεις ασθένειας της αναπνευστικής οδού, όπως μη παραγωγικός βήχας, πονόλαιμος και ρινική καταρροή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η εμφάνιση είναι τόσο απότομη που οι ασθενείς μπορούν να θυμηθούν τον ακριβή χρόνο κατά τον οποίο άρχισε η ασθένεια.

Ωστόσο, οι λοιμώξεις από γρίπη έχουν επίσης ένα ευρύ φάσμα άλλων εκδηλώσεων που μπορεί να κυμαίνονται από αναπνευστικές νόσους παρόμοιες με το κοινό κρυολόγημα σε ασθένειες στις οποίες κυριαρχούν συστηματικά σημεία και συμπτώματα με σχετικά μικρή κλινική ένδειξη εμπλοκής αναπνευστικής οδού. Οι μεγαλύτεροι ενήλικες ασθενείς είναι ιδιαίτερα πιθανό να παρουσιάζουν συμπτώματα. Τυπικά ευρήματα όπως πονόλαιμος, μυαλγίες και πυρετός μπορεί να απουσιάζουν και γενικά συμπτώματα όπως ανορεξία, αδιαθεσία, αδυναμία και ζάλη μπορεί να κυριαρχήσουν.

Ο πυρετός κυμαίνεται συνήθως από 37,8 έως 40,0 ° C , αλλά μπορεί να φτάσει μέχρι και 41,1 ° C. Ο πυρετός είναι συχνά υψηλότερος στα παιδιά από τους ενήλικες. Οι γαστρεντερικές νόσοι, όπως ο έμετος και η διάρροια, συνήθως δεν αποτελούν μέρος των λοιμώξεων της γρίπης στους ενήλικες, αλλά μπορεί να εμφανιστούν σε 10 έως 20% των λοιμώξεων από τη γρίπη στα παιδιά.

Τα φυσικά ευρήματα είναι γενικά λίγα σε περιπτώσεις απλής γρίπης. Ο ασθενής μπορεί να φαίνεται ζεστός και ωχρός. Η φυσική εξέταση του θώρακα είναι εν γένει μη αξιοσημείωτη στη μη επιπλεγμένη γρίπη.

Τα ευρήματα του εργαστηρίου γενικά δεν βοηθούν στη διάγνωση της γρίπης. Οι αριθμοί των λευκοκυττάρων είναι φυσιολογικοί ή χαμηλοί νωρίς στην ασθένεια, αλλά μπορεί να αυξηθούν αργότερα.

Οι ασθενείς με απλή γρίπη συνήθως βελτιώνονται σταδιακά σε διάστημα δύο έως πέντε ημερών, αν και η ασθένεια μπορεί να διαρκέσει μία ή περισσότερες εβδομάδες. Μερικοί ασθενείς έχουν επίμονα συμπτώματα αδυναμίας ή εύκολης κόπωσης, τα οποία διαρκούν αρκετές εβδομάδες.

Το φάσμα των κλινικών ευρημάτων και η σοβαρότητα της λοίμωξης μπορεί να ποικίλει ανάλογα με τους διαφορετικούς τύπους γρίπης και σε διαφορετικούς ξενιστές.

Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές από την γρίπη;

Η πνευμονία είναι η πιο συνηθισμένη επιπλοκή της γρίπης, αλλά εμφανίζονται και άλλες επιπλοκές, ιδίως οι μύες και το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ).

Πνευμονία  –  Η κύρια επιπλοκή της γρίπης είναι η πνευμονία, η οποία εμφανίζεται συχνότερα σε ορισμένες ομάδες ασθενών με υποκείμενες χρόνιες ασθένειες που ταξινομούνται ως υψηλού κινδύνου .

Οι τύποι πνευμονίας που συναντώνται κατηγοριοποιούνται ως πρωτογενής ιική πνευμονία, δευτερογενής βακτηριακή πνευμονία ή μείγμα αμφοτέρων.

Μυοσίτιδα και ραβδομυόλυση  –  Άλλες σημαντικές επιπλοκές της γρίπης περιλαμβάνουν μυοσίτιδα και ραβδομυόλυση, οι οποίες έχουν αναφερθεί συχνότερα στα παιδιά. Παρόλο που οι μυαλγίες είναι ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των περισσοτέρων περιπτώσεων γρίπης, η αληθινή μυοσίτιδα είναι ασυνήθιστη. Η παθογένεση της μυοσίτιδας δεν είναι καλά κατανοητή, αν και έχουν καταγραφεί στοιχεία για την παρουσία του ιού της γρίπης στους μολυσμένους μύες.

Το χαρακτηριστικό της οξείας μυοσίτιδας είναι η ακραία ευαισθησία των προσβεβλημένων μυών, συνηθέστερα στα πόδια. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να παρατηρηθεί οίδημα και οδυνηρότητα των μυών. Έχουν παρατηρηθεί αξιοσημείωτα αυξημένες συγκεντρώσεις κρεατινοφωσφοκινάσης στον ορό και έχει αναφερθεί μυοσφαιρινουρία με σχετιζόμενη νεφρική ανεπάρκεια .

Καρδιακές επιπλοκές  –  Αρκετές καρδιακές επιπλοκές έχουν περιγραφεί σε ασθενείς με λοίμωξη από γρίπη:

●Μεταβολές του ηλεκτροκαρδιογραφήματος  (ΗΚΓ) – Οι αλλαγές στο ΗΚΓ παρατηρούνται συχνά σε ασθενείς που αναπτύσσουν γρίπη, αλλά συχνά αποδίδονται στην υποκείμενη καρδιακή νόσο και όχι στην άμεση εμπλοκή της καρδιάς με τον ιό της γρίπης. Μεταβολές ΗΚΓ έχουν παρατηρηθεί επίσης σε ασθενείς με οξεία λοίμωξη από γρίπη που δεν έχουν προϋπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο.

●Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου – Αρκετές μελέτες έχουν δείξει συσχέτιση μεταξύ της μόλυνσης από τη γρίπη και του οξέος έμφραγμα του μυοκαρδίου (MI). Μάλιστα, σύμφωνα με μία μελέτη στο Οντάριο των ΗΠΑ, ο κίνδυνος για έμφραγμα μυοκαρδίου είναι ως και 6 φορές μεγαλύτερος εντός της πρώτης εβδομάδας από την διάγνωση της γρίπης, σε ομάδες υψηλού κινδύνου.

●Μυοκαρδίτιδα και περικαρδίτιδα – Η μυοκαρδίτιδα και η περικαρδίτιδα θεωρούνται γενικά σπάνιες επιπλοκές της γρίπης. Ωστόσο, σε μια μελέτη των θανατηφόρων περιπτώσεων μόλυνσης από τη γρίπη Β, η μυοκαρδίτιδα βρέθηκε συχνά σε αυτοψία. Η μυοκαρδιακή βλάβη εντοπίστηκε σε 20 από τους 29 ασθενείς (69%) που είχαν καρδιακά δείγματα διαθέσιμα για ιστολογία και 10 από αυτά είχαν σαφή μυοκαρδίτιδα. Δεν ανιχνεύθηκαν ιικά αντιγόνα στο μυοκάρδιο με ανοσοϊστοχημεία, υποδεικνύοντας ότι η βλάβη του μυοκαρδίου δεν είναι άμεση επίδραση του ιού.

Συμπτώματα του κεντρικού νευρικού συστήματος  – Η  νόσος του ΚΝΣ μπορεί να σχετίζεται με τη γρίπη, συμπεριλαμβανομένης της εγκεφαλοπάθειας  και της εγκεφαλίτιδας.

Σύνδρομο τοξικού σοκ  – Το  σύνδρομο τοξικού σοκ που σχετίζεται με τη μόλυνση με S. aureus και την οξεία γρίπη έχει περιγραφεί. Οι περισσότερες περιπτώσεις που αναφέρθηκαν οφείλονται στη γρίπη Β.

Οι  ενήλικες με υψηλό κίνδυνο επιπλοκών για τη γρίπη συνοψίζονται παρακάτω . Οι ενήλικες με υψηλό κίνδυνο περιλαμβάνουν αυτούς ηλικίας ≥65 ετών, γυναίκες που είναι έγκυες ή μετά τον τοκετό (εντός δύο εβδομάδων μετά τον τοκετό), κάτοικοι εγκαταστάσεων μακροχρόνιας περίθαλψης, αυτοί με εξαιρετική παχυσαρκία ] ≥40), τα άτομα με ορισμένες χρόνιες ιατρικές καταστάσεις και εκείνα που λαμβάνουν γλυκοκορτικοειδή ή άλλα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.

Από τις ομάδες που περιγράφηκαν παραπάνω, οι ασθενείς με υψηλό κίνδυνο επιπλοκών της γρίπης μπορεί να είναι εκείνοι με υποκείμενη πνευμονική νόσο και / ή σοβαρή ανοσοκαταστολή (π.χ., λήπτες μεταμόσχευσης πνεύμονα, άτομα με προχωρημένη λοίμωξη HIV [CD4 <200 κύτταρα / μικρογραμ.]).

Ομάδες υψηλού κινδύνου για σοβαρές επιπλοκές της γρίπης στους οποίους συστήνεται το αντιγριππικό εμβόλιο, είναι:

• Ενήλικες ≥65 ετών
• Οι γυναίκες που είναι έγκυες ή έως δύο εβδομάδες μετά τον τοκετό
• Κάτοικοι γηροκομείων και εγκαταστάσεις μακροχρόνιας περίθαλψης
• Άτομα με ιατρικές παθήσεις, όπως:
  • Ασθμα
  • Οι νευρολογικές και νευροαναπτυξιακές καταστάσεις (συμπεριλαμβανομένων των διαταραχών του εγκεφάλου, του νωτιαίου μυελού και των μυών όπως η εγκεφαλική παράλυση, η επιληψία, το εγκεφαλικό επεισόδιο, η διανοητική αναπηρία, η μέτρια έως σοβαρή αναπτυξιακή καθυστέρηση, η μυϊκή δυστροφία και η βλάβη του νωτιαίου μυελού)
  • Χρόνια πνευμονική νόσο (π.χ. χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, κυστική ίνωση)
  • Καρδιακές παθήσεις (π.χ. συγγενής καρδιοπάθεια, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, στεφανιαία νόσο)
  • Διαταραχές του αίματος (π.χ. δρεπανοκυτταρική νόσο)
  • Διαταραχές του ενδοκρινικού συστήματος (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης)
  • Διαταραχές των νεφρών
  • Διαταραχές του ήπατος
  • Μεταβολικές διαταραχές (π.χ. κληρονομικές μεταβολικές διαταραχές και μιτοχονδριακές διαταραχές)
  • Το εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα οφείλεται σε ασθένειες (π.χ. HIV, AIDS, καρκίνο) ή φάρμακα (π.χ. χημειοθεραπεία ή θεραπείες ακτινοβολίας , χρόνια γλυκοκορτικοειδή)
  • Παιδιά <19 ετών που λαμβάνουν μακροχρόνια θεραπεία με ασπιρίνη
  • Τα άτομα με εξαιρετική παχυσαρκία (δείκτης μάζας σώματος [BMI] ≥40)

Προσαρμοσμένο από: Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. Άτομα υψηλού κινδύνου για επιπλοκές της γρίπης . Διατίθεται στη διεύθυνση: www.cdc.gov/flu/about/disease/high_risk.htm  

ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΕΙΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΡΙΠΗ

Μην παραλείψετε, ειδικά αν είστε ομάδα υψηλού κινδύνου, τον αντιγριπικό εμβολιασμό ειδικά εν μέσω της πανδημίας COVID-19. Μπορείτε να μιλήσετε με τον οικογενειακό σας ιατρό ή τον θεράποντα καρδιολόγο σας για να φροντίσει για την εξασφάλιση του αντιγριπικού εμβολίου, όταν αυτό θα είναι σε κυκλοφορία.

Κείμενο

Raphael Dolin, MD

Μετάφραση-Επιμέλεια

Μάριος Δ. Κολιός

Ειδικός Καρδιολόγος-Στρατιωτικός Ιατρός

Επιστημονικός Συνεργάτης Α’ Καρδιολογικής Κλινικής ΠΓΝ Ιωαννίνων

Βιβλιογραφία:

Grohskopf LA, Alyanak E, Broder KR, et al. Prevention and Control of Seasonal Influenza with Vaccines: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices – United States, 2019-20 Influenza Season. MMWR Recomm Rep 2019; 68:1.

Uyeki TM. Preventing and controlling influenza with available interventions. N Engl J Med 2014; 370:789.

Treanor JJ. CLINICAL PRACTICE. Influenza Vaccination. N Engl J Med 2016; 375:1261.

Paules C, Subbarao K. Influenza. Lancet 2017.

CDC’s Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) recommends universal annual influenza vaccination. http://www.cdc.gov/media/pressrel/2010/r100224.htm (Accessed on May 16, 2010).

Castilla J, Godoy P, Domínguez A, et al. Influenza vaccine effectiveness in preventing outpatient, inpatient, and severe cases of laboratory-confirmed influenza. Clin Infect Dis 2013; 57:167.

Ehrlich HJ, Singer J, Berezuk G, et al. A cell culture-derived influenza vaccine provides consistent protection against infection and reduces the duration and severity of disease in infected individuals. Clin Infect Dis 2012; 54:946.

Nichol KL, Mendelman PM, Mallon KP, et al. Effectiveness of live, attenuated intranasal influenza virus vaccine in healthy, working adults: a randomized controlled trial. JAMA 1999; 282:137.

Kilbourne ED. Influenza immunity: new insights from old studies. J Infect Dis 2006; 193:7.

World Health Organization. Recommended composition of influenza virus vaccines for use in the 2019-2020 northern hemisphere influenza season. https://www.who.int/influenza/vaccines/virus/recommendations/2019_20_north/en/ (Accessed on May 08, 2019).

World Health Organization. Recommended composition of influenza virus vaccines for use in the 2019 southern hemisphere influenza season. http://www.who.int/influenza/vaccines/virus/recommendations/201809_recommendation_report.pdf?ua=1 (Accessed on October 02, 2018).

Hensley SE, Das SR, Bailey AL, et al. Hemagglutinin receptor binding avidity drives influenza A virus antigenic drift. Science 2009; 326:734.

Heikkinen T, Ikonen N, Ziegler T. Impact of influenza B lineage-level mismatch between trivalent seasonal influenza vaccines and circulating viruses, 1999-2012. Clin Infect Dis 2014; 59:1519.

Grohskopf LA, Sokolow LZ, Fry AM, et al. Update: ACIP Recommendations for the Use of Quadrivalent Live Attenuated Influenza Vaccine (LAIV4) – United States, 2018-19 Influenza Season. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2018; 67:643.

Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Licensure of a high-dose inactivated influenza vaccine for persons aged >or=65 years (Fluzone High-Dose) and guidance for use – United States, 2010. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2010; 59:485.

FDA news release. FDA approves first seasonal influenza vaccine containing an adjuvant. http://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm474295.htm (Accessed on November 25, 2015).

US Food and Drug Administration. FDA news release. FDA approves first seasonal influenza vaccine manufactured using cell culture technology. www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm328982.htm (Accessed on November 26, 2012).

Flucelvax prescribing information. www.novartisvaccinesdirect.com/pdf/Flucelvax_PI.pdf (Accessed on November 28, 2012).

Flublok Quadrivalent (influenza vaccine) – Prescribing information. http://www.fda.gov/downloads/BiologicsBloodVaccines/Vaccines/ApprovedProducts/UCM524684.pdf (Accessed on October 21, 2016).

Sibley WA, Bamford CR, Laguna JF. Influenza vaccination in patients with multiple sclerosis. JAMA 1976; 236:1965.

Demicheli V, Jefferson T, Ferroni E, et al. Vaccines for preventing influenza in healthy adults. Cochrane Database Syst Rev 2018; 2:CD001269.

Moura FE. Influenza in the tropics. Curr Opin Infect Dis 2010; 23:415.

National Center for Immunization and Respiratory Diseases. General recommendations on immunization — recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm Rep 2011; 60:1.

Kerzner B, Murray AV, Cheng E, et al. Safety and immunogenicity profile of the concomitant administration of ZOSTAVAX and inactivated influenza vaccine in adults aged 50 and older. J Am Geriatr Soc 2007; 55:1499.

Kamboj M, Sepkowitz KA. Risk of transmission associated with live attenuated vaccines given to healthy persons caring for or residing with an immunocompromised patient. Infect Control Hosp Epidemiol 2007; 28:702.

Bateman AC, Kieke BA, Irving SA, et al. Effectiveness of monovalent 2009 pandemic influenza A virus subtype H1N1 and 2010-2011 trivalent inactivated influenza vaccines in Wisconsin during the 2010-2011 influenza season. J Infect Dis 2013; 207:1262.

Ahmed AE, Nicholson KG, Nguyen-Van-Tam JS. Reduction in mortality associated with influenza vaccine during 1989-90 epidemic. Lancet 1995; 346:591.

Voordouw AC, Sturkenboom MC, Dieleman JP, et al. Annual revaccination against influenza and mortality risk in community-dwelling elderly persons. JAMA 2004; 292:2089.

Belongia EA, Kieke BA, Donahue JG, et al. Effectiveness of inactivated influenza vaccines varied substantially with antigenic match from the 2004-2005 season to the 2006-2007 season. J Infect Dis 2009; 199:159.

Flannery B, Zimmerman RK, Gubareva LV, et al. Enhanced Genetic Characterization of Influenza A(H3N2) Viruses and Vaccine Effectiveness by Genetic Group, 2014-2015. J Infect Dis 2016; 214:1010.

Zimmerman RK, Nowalk MP, Chung J, et al. 2014-2015 Influenza Vaccine Effectiveness in the United States by Vaccine Type. Clin Infect Dis 2016; 63:1564.

Belongia EA, Simpson MD, King JP, et al. Variable influenza vaccine effectiveness by subtype: a systematic review and meta-analysis of test-negative design studies. Lancet Infect Dis 2016; 16:942.

Belongia EA. Beyond Antigenic Match: Moving Toward Greater Understanding of Influenza Vaccine Effectiveness. J Infect Dis 2017; 216:1477.

Skowronski DM, Chambers C, Sabaiduc S, et al. Beyond Antigenic Match: Possible Agent-Host and Immuno-epidemiological Influences on Influenza Vaccine Effectiveness During the 2015-2016 Season in Canada. J Infect Dis 2017; 216:1487.

Flannery B, Smith C, Garten RJ, et al. Influence of Birth Cohort on Effectiveness of 2015-2016 Influenza Vaccine Against Medically Attended Illness Due to 2009 Pandemic Influenza A(H1N1) Virus in the United States. J Infect Dis 2018; 218:189.

Kwong JC, Maaten S, Upshur RE, et al. The effect of universal influenza immunization on antibiotic prescriptions: an ecological study. Clin Infect Dis 2009; 49:750.

Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Seasonal influenza vaccine effectiveness, 2005-2018. www.cdc.gov/flu/professionals/vaccination/effectiveness-studies.htm (Accessed on August 23, 2018).

Center for Infectious Disease Research & Policy. The compelling need for game-changing influenza vaccines an analysis of the influenza vaccine enterprise and recommendations for the future. http://www.cidrap.umn.edu/cidrap/files/80/ccivi%20report.pdf (Accessed on January 10, 2013).

Osterholm MT, Kelley NS, Sommer A, Belongia EA. Efficacy and effectiveness of influenza vaccines: a systematic review and meta-analysis. Lancet Infect Dis 2012; 12:36.

Demicheli V, Jefferson T, Al-Ansary LA, et al. Vaccines for preventing influenza in healthy adults. Cochrane Database Syst Rev 2014; :CD001269.

Treanor JJ, Szilagyi P. Editorial commentary: influenza vaccine: glass half full or half empty? Clin Infect Dis 2013; 56:1370.

Arriola C, Garg S, Anderson EJ, et al. Influenza Vaccination Modifies Disease Severity Among Community-dwelling Adults Hospitalized With Influenza. Clin Infect Dis 2017; 65:1289.

Grijalva CG, Zhu Y, Williams DJ, et al. Association Between Hospitalization With Community-Acquired Laboratory-Confirmed Influenza Pneumonia and Prior Receipt of Influenza Vaccination. JAMA 2015; 314:1488.

Siriwardena AN, Gwini SM, Coupland CA. Influenza vaccination, pneumococcal vaccination and risk of acute myocardial infarction: matched case-control study. CMAJ 2010; 182:1617.

Moa AM, Chughtai AA, Muscatello DJ, et al. Immunogenicity and safety of inactivated quadrivalent influenza vaccine in adults: A systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. Vaccine 2016; 34:4092.

Szymczakiewicz-Multanowska A, Groth N, Bugarini R, et al. Safety and immunogenicity of a novel influenza subunit vaccine produced in mammalian cell culture. J Infect Dis 2009; 200:841.

Reisinger KS, Block SL, Izu A, et al. Subunit influenza vaccines produced from cell culture or in embryonated chicken eggs: comparison of safety, reactogenicity, and immunogenicity. J Infect Dis 2009; 200:849.

Frey S, Vesikari T, Szymczakiewicz-Multanowska A, et al. Clinical efficacy of cell culture–derived and egg‐derived inactivated subunit influenza vaccines in healthy adults. Clin Infect Dis 2010; 51:997.

Barrett PN, Berezuk G, Fritsch S, et al. Efficacy, safety, and immunogenicity of a Vero-cell-culture-derived trivalent influenza vaccine: a multicentre, double-blind, randomised, placebo-controlled trial. Lancet 2011; 377:751.

US Food and Drug Administration. FDA news release. FDA approves new seasonal influenza vaccine made using novel technology www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm335891.htm (Accessed on January 17, 2013).

US Food and Drug Administration. October 29, 2014 Approval Letter – Flublok. Accelerated supplement approval. http://www.fda.gov/BiologicsBloodVaccines/Vaccines/ApprovedProducts/ucm421396.htm (Accessed on November 03, 2014).

Treanor JJ, Schiff GM, Hayden FG, et al. Safety and immunogenicity of a baculovirus-expressed hemagglutinin influenza vaccine: a randomized controlled trial. JAMA 2007; 297:1577.

Dunkle LM, Izikson R, Patriarca PA, et al. Randomized Comparison of Immunogenicity and Safety of Quadrivalent Recombinant Versus Inactivated Influenza Vaccine in Healthy Adults 18-49 Years of Age. J Infect Dis 2017; 216:1219.

Treanor JJ, El Sahly H, King J, et al. Protective efficacy of a trivalent recombinant hemagglutinin protein vaccine (FluBlok®) against influenza in healthy adults: a randomized, placebo-controlled trial. Vaccine 2011; 29:7733.

Edwards KM, Dupont WD, Westrich MK, et al. A randomized controlled trial of cold-adapted and inactivated vaccines for the prevention of influenza A disease. J Infect Dis 1994; 169:68.

Ohmit SE, Victor JC, Rotthoff JR, et al. Prevention of antigenically drifted influenza by inactivated and live attenuated vaccines. N Engl J Med 2006; 355:2513.

Monto AS, Ohmit SE, Petrie JG, et al. Comparative efficacy of inactivated and live attenuated influenza vaccines. N Engl J Med 2009; 361:1260.

Wang Z, Tobler S, Roayaei J, Eick A. Live attenuated or inactivated influenza vaccines and medical encounters for respiratory illnesses among US military personnel. JAMA 2009; 301:945.

Phillips CJ, Woolpert T, Sevick C, et al. Comparison of the effectiveness of trivalent inactivated influenza vaccine and live, attenuated influenza vaccine in preventing influenza-like illness among US military service members, 2006-2009. Clin Infect Dis 2013; 56:11.

McAllister L, Anderson J, Werth K, et al. Needle-free jet injection for administration of influenza vaccine: a randomised non-inferiority trial. Lancet 2014; 384:674.

Sprenger MJ, Mulder PG, Beyer WE, et al. Impact of influenza on mortality in relation to age and underlying disease, 1967-1989. Int J Epidemiol 1993; 22:334.

Govaert TM, Thijs CT, Masurel N, et al. The efficacy of influenza vaccination in elderly individuals. A randomized double-blind placebo-controlled trial. JAMA 1994; 272:1661.

Edmondson WP Jr, Rothenberg R, White PW, Gwaltney JM Jr. A comparison of subcutaneous, nasal, and combined influenza vaccination. II. Protection against natural challenge. Am J Epidemiol 1971; 93:480.

Rudenko LG, Arden NH, Grigorieva E, et al. Immunogenicity and efficacy of Russian live attenuated and US inactivated influenza vaccines used alone and in combination in nursing home residents. Vaccine 2000; 19:308.

Nichol KL, Margolis KL, Wuorenma J, Von Sternberg T. The efficacy and cost effectiveness of vaccination against influenza among elderly persons living in the community. N Engl J Med 1994; 331:778.

Nichol KL, Nordin JD, Nelson DB, et al. Effectiveness of influenza vaccine in the community-dwelling elderly. N Engl J Med 2007; 357:1373.

Nichol KL, Nordin J, Mullooly J, et al. Influenza vaccination and reduction in hospitalizations for cardiac disease and stroke among the elderly. N Engl J Med 2003; 348:1322.

Mangtani P, Cumberland P, Hodgson CR, et al. A cohort study of the effectiveness of influenza vaccine in older people, performed using the United Kingdom general practice research database. J Infect Dis 2004; 190:1.

Armstrong BG, Mangtani P, Fletcher A, et al. Effect of influenza vaccination on excess deaths occurring during periods of high circulation of influenza: cohort study in elderly people. BMJ 2004; 329:660.

Monto AS, Rotthoff J, Teich E, et al. Detection and control of influenza outbreaks in well-vaccinated nursing home populations. Clin Infect Dis 2004; 39:459.

Jackson ML, Nelson JC, Weiss NS, et al. Influenza vaccination and risk of community-acquired pneumonia in immunocompetent elderly people: a population-based, nested case-control study. Lancet 2008; 372:398.

Talbot HK, Griffin MR, Chen Q, et al. Effectiveness of seasonal vaccine in preventing confirmed influenza-associated hospitalizations in community dwelling older adults. J Infect Dis 2011; 203:500.

Kwong JC, Campitelli MA, Gubbay JB, et al. Vaccine effectiveness against laboratory-confirmed influenza hospitalizations among elderly adults during the 2010-2011 season. Clin Infect Dis 2013; 57:820.

Darvishian M, Bijlsma MJ, Hak E, van den Heuvel ER. Effectiveness of seasonal influenza vaccine in community-dwelling elderly people: a meta-analysis of test-negative design case-control studies. Lancet Infect Dis 2014; 14:1228.

van Beek J, Veenhoven RH, Bruin JP, et al. Influenza-like Illness Incidence Is Not Reduced by Influenza Vaccination in a Cohort of Older Adults, Despite Effectively Reducing Laboratory-Confirmed Influenza Virus Infections. J Infect Dis 2017; 216:415.

Hak E, Nordin J, Wei F, et al. Influence of high-risk medical conditions on the effectiveness of influenza vaccination among elderly members of 3 large managed-care organizations. Clin Infect Dis 2002; 35:370.

Nichol KL, Baken L, Nelson A. Relation between influenza vaccination and outpatient visits, hospitalization, and mortality in elderly persons with chronic lung disease. Ann Intern Med 1999; 130:397.

Herzog NS, Bratzler DW, Houck PM, et al. Effects of previous influenza vaccination on subsequent readmission and mortality in elderly patients hospitalized with pneumonia. Am J Med 2003; 115:454.

Demicheli V, Jefferson T, Di Pietrantonj C, et al. Vaccines for preventing influenza in the elderly. Cochrane Database Syst Rev 2018; 2:CD004876.

Andrew MK, Shinde V, Ye L, et al. The Importance of Frailty in the Assessment of Influenza Vaccine Effectiveness Against Influenza-Related Hospitalization in Elderly People. J Infect Dis 2017; 216:405.

Wong K, Campitelli MA, Stukel TA, Kwong JC. Estimating influenza vaccine effectiveness in community-dwelling elderly patients using the instrumental variable analysis method. Arch Intern Med 2012; 172:484.

Havers F, Sokolow L, Shay DK, et al. Case-Control Study of Vaccine Effectiveness in Preventing Laboratory-Confirmed Influenza Hospitalizations in Older Adults, United States, 2010-2011. Clin Infect Dis 2016; 63:1304.

Chen Q, Griffin MR, Nian H, et al. Influenza vaccine prevents medically attended influenza-associated acute respiratory illness in adults aged ≥50 years. J Infect Dis 2015; 211:1045.

Liu WC, Lin CS, Yeh CC, et al. Effect of Influenza Vaccination Against Postoperative Pneumonia and Mortality for Geriatric Patients Receiving Major Surgery: A Nationwide Matched Study. J Infect Dis 2018; 217:816.

Fry AM, Kim IK, Reed C, et al. Modeling the effect of different vaccine effectiveness estimates on the number of vaccine-prevented influenza-associated hospitalizations in older adults. Clin Infect Dis 2014; 59:406.

Taksler GB, Rothberg MB, Cutler DM. Association of Influenza Vaccination Coverage in Younger Adults With Influenza-Related Illness in the Elderly. Clin Infect Dis 2015; 61:1495.

Black S, Nicolay U, Del Giudice G, Rappuoli R. Influence of Statins on Influenza Vaccine Response in Elderly Individuals. J Infect Dis 2016; 213:1224.

Omer SB, Phadke VK, Bednarczyk RA, et al. Impact of Statins on Influenza Vaccine Effectiveness Against Medically Attended Acute Respiratory Illness. J Infect Dis 2016; 213:1216.

McLean HQ, Chow BD, VanWormer JJ, et al. Effect of Statin Use on Influenza Vaccine Effectiveness. J Infect Dis 2016; 214:1150.

Izurieta HS, Chillarige Y, Kelman JA, et al. Statin Use and Risks of Influenza-Related Outcomes Among Older Adults Receiving Standard-Dose or High-Dose Influenza Vaccines Through Medicare During 2010-2015. Clin Infect Dis 2018; 67:378.

Havers FP, Chung JR, Belongia EA, et al. Influenza Vaccine Effectiveness and Statin Use Among Adults in the United States, 2011-2017. Clin Infect Dis 2019; 68:1616.

Jefferson T, Di Pietrantonj C, Al-Ansary LA, et al. Vaccines for preventing influenza in the elderly. Cochrane Database Syst Rev 2010; :CD004876.

Simonsen L, Taylor RJ, Viboud C, et al. Mortality benefits of influenza vaccination in elderly people: an ongoing controversy. Lancet Infect Dis 2007; 7:658.

Groenwold RH, Hoes AW, Hak E. Impact of influenza vaccination on mortality risk among the elderly. Eur Respir J 2009; 34:56.

Eurich DT, Marrie TJ, Johnstone J, Majumdar SR. Mortality reduction with influenza vaccine in patients with pneumonia outside “flu” season: pleiotropic benefits or residual confounding? Am J Respir Crit Care Med 2008; 178:527.

Jackson LA. Benefits of examining influenza vaccine associations outside of influenza season. Am J Respir Crit Care Med 2008; 178:439.

Brookhart MA, McGrath L. The influenza vaccine in elderly persons: a shot in the dark? Arch Intern Med 2012; 172:492.

DiazGranados CA, Dunning AJ, Kimmel M, et al. Efficacy of high-dose versus standard-dose influenza vaccine in older adults. N Engl J Med 2014; 371:635.

Shay DK, Chillarige Y, Kelman J, et al. Comparative Effectiveness of High-Dose Versus Standard-Dose Influenza Vaccines Among US Medicare Beneficiaries in Preventing Postinfluenza Deaths During 2012-2013 and 2013-2014. J Infect Dis 2017; 215:510.

Gravenstein S, Davidson HE, Taljaard M, et al. Comparative effectiveness of high-dose versus standard-dose influenza vaccination on numbers of US nursing home residents admitted to hospital: a cluster-randomised trial. Lancet Respir Med 2017; 5:738.

Izurieta HS, Thadani N, Shay DK, et al. Comparative effectiveness of high-dose versus standard-dose influenza vaccines in US residents aged 65 years and older from 2012 to 2013 using Medicare data: a retrospective cohort analysis. Lancet Infect Dis 2015; 15:293.

Young-Xu Y, Van Aalst R, Mahmud SM, et al. Relative Vaccine Effectiveness of High-Dose Versus Standard-Dose Influenza Vaccines Among Veterans Health Administration Patients. J Infect Dis 2018; 217:1718.

Richardson DM, Medvedeva EL, Roberts CB, et al. Comparative effectiveness of high-dose versus standard-dose influenza vaccination in community-dwelling veterans. Clin Infect Dis 2015; 61:171.

Falsey AR, Treanor JJ, Tornieporth N, et al. Randomized, double-blind controlled phase 3 trial comparing the immunogenicity of high-dose and standard-dose influenza vaccine in adults 65 years of age and older. J Infect Dis 2009; 200:172.

Nace DA, Lin CJ, Ross TM, et al. Randomized, controlled trial of high-dose influenza vaccine among frail residents of long-term care facilities. J Infect Dis 2015; 211:1915.

Ng TWY, Cowling BJ, Gao HZ, Thompson MG. Comparative Immunogenicity of Enhanced Seasonal Influenza Vaccines in Older Adults: A Systematic Review and Meta-analysis. J Infect Dis 2019; 219:1525.

Chit A, Becker DL, DiazGranados CA, et al. Cost-effectiveness of high-dose versus standard-dose inactivated influenza vaccine in adults aged 65 years and older: an economic evaluation of data from a randomised controlled trial. Lancet Infect Dis 2015; 15:1459.

Chang LJ, Meng Y, Janosczyk H, et al. Safety and immunogenicity of high-dose quadrivalent influenza vaccine in adults ≥65 years of age: A phase 3 randomized clinical trial. Vaccine 2019; 37:5825.

Dunkle LM, Izikson R, Patriarca P, et al. Efficacy of Recombinant Influenza Vaccine in Adults 50 Years of Age or Older. N Engl J Med 2017; 376:2427.

Lambert LC, Fauci AS. Influenza vaccines for the future. N Engl J Med 2010; 363:2036.

Black S. Safety and effectiveness of MF-59 adjuvanted influenza vaccines in children and adults. Vaccine 2015; 33 Suppl 2:B3.

De Donato S, Granoff D, Minutello M, et al. Safety and immunogenicity of MF59-adjuvanted influenza vaccine in the elderly. Vaccine 1999; 17:3094.

O’Hagan DT, Rappuoli R, De Gregorio E, et al. MF59 adjuvant: the best insurance against influenza strain diversity. Expert Rev Vaccines 2011; 10:447.

Talbot HK, Nian H, Zhu Y, et al. Clinical effectiveness of split-virion versus subunit trivalent influenza vaccines in older adults. Clin Infect Dis 2015; 60:1170.

Hung IF, Leung AY, Chu DW, et al. Prevention of acute myocardial infarction and stroke among elderly persons by dual pneumococcal and influenza vaccination: a prospective cohort study. Clin Infect Dis 2010; 51:1007.

Rambhia KJ, Rambhia MT. Early Bird Gets the Flu: What Should Be Done About Waning Intraseasonal Immunity Against Seasonal Influenza? Clin Infect Dis 2019; 68:1235.

Petrie JG, Ohmit SE, Johnson E, et al. Persistence of Antibodies to Influenza Hemagglutinin and Neuraminidase Following One or Two Years of Influenza Vaccination. J Infect Dis 2015; 212:1914.

Petrie JG, Ohmit SE, Truscon R, et al. Modest Waning of Influenza Vaccine Efficacy and Antibody Titers During the 2007-2008 Influenza Season. J Infect Dis 2016; 214:1142.

Skowronski DM, Tweed SA, De Serres G. Rapid decline of influenza vaccine-induced antibody in the elderly: is it real, or is it relevant? J Infect Dis 2008; 197:490.

Song JY, Cheong HJ, Hwang IS, et al. Long-term immunogenicity of influenza vaccine among the elderly: Risk factors for poor immune response and persistence. Vaccine 2010; 28:3929.

Young B, Sadarangani S, Jiang L, et al. Duration of Influenza Vaccine Effectiveness: A Systematic Review, Meta-analysis, and Meta-regression of Test-Negative Design Case-Control Studies. J Infect Dis 2018; 217:731.

Ray GT, Lewis N, Klein NP, et al. Intraseason Waning of Influenza Vaccine Effectiveness. Clin Infect Dis 2019; 68:1623.

Ohmit SE, Petrie JG, Malosh RE, et al. Influenza vaccine effectiveness in the community and the household. Clin Infect Dis 2013; 56:1363.

Ohmit SE, Thompson MG, Petrie JG, et al. Influenza vaccine effectiveness in the 2011-2012 season: protection against each circulating virus and the effect of prior vaccination on estimates. Clin Infect Dis 2014; 58:319.

McLean HQ, Thompson MG, Sundaram ME, et al. Impact of repeated vaccination on vaccine effectiveness against influenza A(H3N2) and B during 8 seasons. Clin Infect Dis 2014; 59:1375.

Ohmit SE, Petrie JG, Malosh RE, et al. Influenza vaccine effectiveness in households with children during the 2012-2013 season: assessments of prior vaccination and serologic susceptibility. J Infect Dis 2015; 211:1519.

Skowronski DM, Chambers C, Sabaiduc S, et al. A Perfect Storm: Impact of Genomic Variation and Serial Vaccination on Low Influenza Vaccine Effectiveness During the 2014-2015 Season. Clin Infect Dis 2016; 63:21.

Skowronski DM, Chambers C, De Serres G, et al. Serial vaccination and the antigenic distance hypothesis: effects on influenza vaccine effectiveness during A(H3N2) epidemics in Canada, 2010-11 to 2014-15. J Infect Dis 2017.

Monto AS, Malosh RE, Petrie JG, Martin ET. The Doctrine of Original Antigenic Sin: Separating Good From Evil. J Infect Dis 2017; 215:1782.

Petrie JG, Monto AS. Untangling the Effects of Prior Vaccination on Subsequent Influenza Vaccine Effectiveness. J Infect Dis 2017.

Ohmit SE, Petrie JG, Malosh RE, et al. Substantial Influenza Vaccine Effectiveness in Households With Children During the 2013-2014 Influenza Season, When 2009 Pandemic Influenza A(H1N1) Virus Predominated. J Infect Dis 2016; 213:1229.

DiazGranados CA, Dunning AJ, Robertson CA, et al. Effect of Previous-Year Vaccination on the Efficacy, Immunogenicity, and Safety of High-Dose Inactivated Influenza Vaccine in Older Adults. Clin Infect Dis 2016; 62:1092.

Bartoszko JJ, McNamara IF, Aras OAZ, et al. Does consecutive influenza vaccination reduce protection against influenza: A systematic review and meta-analysis. Vaccine 2018; 36:3434.

Cheng AC, Macartney KK, Waterer GW, et al. Repeated Vaccination Does Not Appear to Impact Upon Influenza Vaccine Effectiveness Against Hospitalization With Confirmed Influenza. Clin Infect Dis 2017; 64:1564.

Zelner J, Petrie JG, Trangucci R, et al. Effects of Sequential Influenza A(H1N1)pdm09 Vaccination on Antibody Waning. J Infect Dis 2019; 220:12.

Neuzil KM. How can we solve the enigma of influenza vaccine-induced protection? J Infect Dis 2015; 211:1517.

Bridges CB, Thompson WW, Meltzer MI, et al. Effectiveness and cost-benefit of influenza vaccination of healthy working adults: A randomized controlled trial. JAMA 2000; 284:1655.

Muennig PA, Khan K. Cost-effectiveness of vaccination versus treatment of influenza in healthy adolescents and adults. Clin Infect Dis 2001; 33:1879.

Lee PY, Matchar DB, Clements DA, et al. Economic analysis of influenza vaccination and antiviral treatment for healthy working adults. Ann Intern Med 2002; 137:225.

Rothberg MB, Rose DN. Vaccination versus treatment of influenza in working adults: a cost-effectiveness analysis. Am J Med 2005; 118:68.

Mullooly JP, Bennett MD, Hornbrook MC, et al. Influenza vaccination programs for elderly persons: cost-effectiveness in a health maintenance organization. Ann Intern Med 1994; 121:947.

Nichol KL, Margolis KL, Lind A, et al. Side effects associated with influenza vaccination in healthy working adults. A randomized, placebo-controlled trial. Arch Intern Med 1996; 156:1546.

Skowronski DM, Strauss B, De Serres G, et al. Oculo-respiratory syndrome: a new influenza vaccine-associated adverse event? Clin Infect Dis 2003; 36:705.

Moro PL, Arana J, Cano M, et al. Postlicensure safety surveillance for high-dose trivalent inactivated influenza vaccine in the Vaccine Adverse Event Reporting System, 1 July 2010-31 December 2010. Clin Infect Dis 2012; 54:1608.

Talbot HK, Dunning AJ, Robertson CA, et al. Gastrointestinal Events in High-Dose vs Standard-Dose Influenza Vaccine Recipients. Open Forum Infect Dis 2018; 5:ofy115.

Harper SA, Fukuda K, Cox NJ, et al. Using live, attenuated influenza vaccine for prevention and control of influenza: supplemental recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm Rep 2003; 52:1.

Izurieta HS, Haber P, Wise RP, et al. Adverse events reported following live, cold-adapted, intranasal influenza vaccine. JAMA 2005; 294:2720.

FluMist quadrivalent (influenza vaccine live, intranasal) intranasal spray, 2016-2017 formula. http://www.fda.gov/downloads/BiologicsBloodVaccines/Vaccines/ApprovedProducts/UCM294307.pdf (Accessed on August 30, 2016).

Casajuana J, Iglesias B, Fàbregas M, et al. Safety of intramuscular influenza vaccine in patients receiving oral anticoagulation therapy: a single blinded multi-centre randomized controlled clinical trial. BMC Blood Disord 2008; 8:1.

Raj G, Kumar R, McKinney WP. Safety of intramuscular influenza immunization among patients receiving long-term warfarin anticoagulation therapy. Arch Intern Med 1995; 155:1529.

Iorio AM, Camilloni B, Basileo M, et al. Influenza vaccination in patients on long-term anticoagulant therapy. Vaccine 2006; 24:6624.

Neuzil KM, Bright RA. Influenza vaccine manufacture: keeping up with change. J Infect Dis 2009; 200:835.

Glezen WP. Cell-culture-derived influenza vaccine production. Lancet 2011; 377:698.

Lillie PJ, Berthoud TK, Powell TJ, et al. Preliminary assessment of the efficacy of a T-cell-based influenza vaccine, MVA-NP+M1, in humans. Clin Infect Dis 2012; 55:19.

Gerhard W, Mozdzanowska K, Zharikova D. Prospects for universal influenza virus vaccine. Emerg Infect Dis 2006; 12:569.

Wei CJ, Boyington JC, McTamney PM, et al. Induction of broadly neutralizing H1N1 influenza antibodies by vaccination. Science 2010; 329:1060.

Nabel GJ, Fauci AS. Induction of unnatural immunity: prospects for a broadly protective universal influenza vaccine. Nat Med 2010; 16:1389.

Corti D, Voss J, Gamblin SJ, et al. A neutralizing antibody selected from plasma cells that binds to group 1 and group 2 influenza A hemagglutinins. Science 2011; 333:850.

Russell CJ. Stalking influenza diversity with a universal antibody. N Engl J Med 2011; 365:1541.

Miller MS, Tsibane T, Krammer F, et al. 1976 and 2009 H1N1 influenza virus vaccines boost anti-hemagglutinin stalk antibodies in humans. J Infect Dis 2013; 207:98.

Yassine HM, Boyington JC, McTamney PM, et al. Hemagglutinin-stem nanoparticles generate heterosubtypic influenza protection. Nat Med 2015; 21:1065.

Impagliazzo A, Milder F, Kuipers H, et al. A stable trimeric influenza hemagglutinin stem as a broadly protective immunogen. Science 2015; 349:1301.

Erbelding EJ, Post DJ, Stemmy EJ, et al. A Universal Influenza Vaccine: The Strategic Plan for the National Institute of Allergy and Infectious Diseases. J Infect Dis 2018; 218:347.

Morens DM, Taubenberger JK. Making Universal Influenza Vaccines: Lessons From the 1918 Pandemic. J Infect Dis 2019; 219:S5.

Saelens X. The Role of Matrix Protein 2 Ectodomain in the Development of Universal Influenza Vaccines. J Infect Dis 2019; 219:S68.

Eichelberger MC, Monto AS. Neuraminidase, the Forgotten Surface Antigen, Emerges as an Influenza Vaccine Target for Broadened Protection. J Infect Dis 2019; 219:S75.

Laursen NS, Friesen RHE, Zhu X, et al. Universal protection against influenza infection by a multidomain antibody to influenza hemagglutinin. Science 2018; 362:598.

National Institutes of Health news releases. NIH begins first-in-human trial of a universal influenza vaccine candidate. https://www.nih.gov/news-events/news-releases/nih-begins-first-human-trial-universal-influenza-vaccine-candidate (Accessed on May 08, 2019).

Berthoud TK, Hamill M, Lillie PJ, et al. Potent CD8+ T-cell immunogenicity in humans of a novel heterosubtypic influenza A vaccine, MVA-NP+M1. Clin Infect Dis 2011; 52:1.

Hambleton S. Editorial commentary: a better grip: T cells strengthen our hand against influenza. Clin Infect Dis 2011; 52:8.

Wrammert J, Koutsonanos D, Li GM, et al. Broadly cross-reactive antibodies dominate the human B cell response against 2009 pandemic H1N1 influenza virus infection. J Exp Med 2011; 208:181.

de Vries RD, Nieuwkoop NJ, van der Klis FRM, et al. Primary Human Influenza B Virus Infection Induces Cross-Lineage Hemagglutinin Stalk-Specific Antibodies Mediating Antibody-Dependent Cellular Cytoxicity. J Infect Dis 2017; 217:3.

Belshe RB, Newman FK, Cannon J, et al. Serum antibody responses after intradermal vaccination against influenza. N Engl J Med 2004; 351:2286.

Kenney RT, Frech SA, Muenz LR, et al. Dose sparing with intradermal injection of influenza vaccine. N Engl J Med 2004; 351:2295.

Chi RC, Rock MT, Neuzil KM. Immunogenicity and safety of intradermal influenza vaccination in healthy older adults. Clin Infect Dis 2010; 50:1331.

Holland D, Booy R, De Looze F, et al. Intradermal influenza vaccine administered using a new microinjection system produces superior immunogenicity in elderly adults: a randomized controlled trial. J Infect Dis 2008; 198:650.

Sanofi pasteur. Fluzone intradermal. Highlights of prescribing information. http://www.fda.gov/downloads/biologicsbloodvaccines/…/ucm195479.pdf (Accessed on September 30, 2013).

Young F, Marra F. A systematic review of intradermal influenza vaccines. Vaccine 2011; 29:8788.

Rouphael NG, Paine M, Mosley R, et al. The safety, immunogenicity, and acceptability of inactivated influenza vaccine delivered by microneedle patch (TIV-MNP 2015): a randomised, partly blinded, placebo-controlled, phase 1 trial. Lancet 2017; 390:649.