Κάπνισμα

---

Το 2015 υπολογίστηκε ότι περίπου 20% των ανδρών και 16% των γυναικών στις ΗΠΑ κάπνιζαν. Παγκοσμίως, 1,3 δις άνθρωποι καπνίζουν. Η πλειοψηφία αυτών κατοικεί σε αναπτυσσόμενες χώρες, όπου τα ποσοστά καπνιζόντων φτάνουν ως και 50% για τους άνδρες. Οι περισσότεροι καπνιστές προέρχονται συνήθως από χαμηλά βιοτικά και κοινωνικοοικονομικά στρώματα. Οι περισσότεροι καπνιστές ξεκινούν το κάπνισμα σε ηλικία κάτω των 18 ετών, και συνηθέστερα σε ηλικία 14-15 ετών. Περίπου το 16% των μαθητών αναφέρουν ότι καπνίζουν.
Οι επιπτώσεις του τσιγάρου στην ανάπτυξη καρδιαγγειακών συμβαμάτων, αναπνευστικών νοσημάτων και καρκίνου είναι ευρέως πια γνωστά στην επιστημονική κοινότητα και το κοινό. Παρόλα αυτά, και παρά τα εκτενή δεδομένα και τις έντονες προσπάθειες που έχουν γίνει για την ενημέρωση του κοινού, πολλοί καπνιστές πιστεύουν ότι το τσιγάρο δεν είναι βλαβερό για την υγεία τους, ή για την οικογένειά τους.
Ποια είναι η συσχέτιση μεταξύ καπνίσματος και καρδιαγγειακής νόσου;
Καταρχάς, το κάπνισμα αποτελεί ανεξάρτητο μείζονα παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση αθηροσκληρωτικής καρδιαγγειακής νόσου, στεφανιαίας νόσου και εμφράγματος μυοκαρδίου, εγκεφαλικής αγγειακής νόσου και εγκεφαλικών επεισοδίων, ενώ αυξάνει την θνητότητα ανεξάρτητα από άλλους παράγοντες, και όλα αυτά συσχετίζονται και με την ποσότητα καπνού που καταναλώνεται.

Η επίπτωση εμφράγματος μυοκαρδίου αυξάνεται 6 φορές στις γυναίκες και τουλάχιστον 3 φορές στους άνδρες που καπνίζουν τουλάχιστον 20 τσιγάρα την ημέρα, δηλαδή λιγότερο από ένα πακέτο, σε σύγκριση με άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ. Οι ασθενείς που συνεχίζουν να καπνίζουν ενώ έχουν ήδη γνωστή στεφανιαία νόσο, δηλαδή βλάβη στα αγγεία της καρδιάς, έχουν αυξημένο κίνδυνο για επανεμφάνιση εμφράγματος μυοκαρδίου και θάνατο, συμπεριλαμβανομένου του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου. Αντιθέτως, σε εμφραγματίες που διακόπτουν το κάπνισμα, ο κίνδυνος για νέο επεισόδιο μειώνεται σταδιακά σε βάθος χρόνου.

Οι ασθενείς που συνεχίζουν να καπνίζουν μετά από αγγειοπλαστική ή bypass, έχουν σημαντικά υψηλότερη θνητότητα, σε σχέση με εκείνους που το διακόπτουν.
Επιπλέον, οι καπνιστές έχουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης περιφερικής αγγειακής νόσου. Η περιφερική αγγειακή νόσος περιλαμβάνει προσβολή και στένωση των αγγείων των κάτω άκρων που οδηγεί σε πόνο των ποδιών κατά τη βάδιση ως και σε ακρωτηριασμό τους, σε προσβολή των καρωτίδων , που οδηγεί σε εγκεφαλικό επεισόδιο, ή σε προσβολή άλλων αγγείων του σώματος.
Ο κίνδυνος για εγκατάσταση καρδιαγγειακής νόσου είναι σημαντικός, ακόμα και σε πολύ μικρές δόσεις καπνού .Ακόμα και καπνιστές που καταναλώνουν λιγότερο από 5 τσιγάρα την ημέρα, έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο για εγκεφαλικό αγγειακό επεισόδιο και έμφραγμα μυοκαρδίου. Με σταδιακή αύξηση της κατανάλωσης καπνού, ο κίνδυνος για εμφάνιση καρδιαγγειακών συμβαμάτων αυξάνεται ακόμα περισσότερο, όπως έχει αποδειχθεί ξεκάθαρα σε πολλαπλές μελέτες.
Όσο αφορά τις άλλες μορφές καπνού, εκτός του τσιγάρου, όπως του πούρου, της πίπας ή του άκαπνου τσιγάρου, τα δεδομένα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα. Πολλές μελέτες όμως έχουν αναδείξει και σε αυτές τις μορφές αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου.
Τα δεδομένα για το κάπνισμα πίπας είναι πιο περιορισμένα. Παρόλα αυτά , και εδώ οι μελέτες υποστηρίζουν την αύξηση των εμφραγμάτων και εγκεφαλικών σε σύγκριση με όσους δεν καπνίζουν.
Όμως και το παθητικό κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά συμβάματα, κάτι το οποίο θα αναλύσουμε και στη συνέχεια.

Παρόλο που η συσχέτιση μεταξύ στεφανιαίας νόσου και καπνίσματος, ακόμα και του παθητικού καπνίσματος, είναι ξεκάθαρη, δεν είναι πλήρως αποσαφηνισμένος ο μηχανισμός με τον οποίο προκαλείται. Φαίνεται να εμπλέκονται πολλαπλοί παράγοντες καθώς το κάπνισμα δρα ποικιλοτρόπως στον ανθρώπινο οργανισμό. Το κάπνισμα επηρεάζει δυσμενώς το λιπιδαιμικό προφίλ, αυξάνει την LDL, την κακή χοληστερίνη, αυξάνει τα τριγλυκερίδια, και ελαττώνει την HDL, την καλή χοληστερίνη. Επίσης , προάγει την σύνθεση της αθηρωματικής πλάκας, η οποία σταδιακά αποφράσσει τα αγγεία.
Το κάπνισμα ενεργοποιεί το συμπαθητικό σύστημα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της καρδιακής συχνότητας και της αρτηριακής πίεσης, και την σύσπαση των στεφανιαίων αγγείων, προάγοντας το έμφραγμα και το εγκεφαλικό επεισόδιο. Επιπλέον ο καπνός περιέχει μονοξείδιο του άνθρακα. Καθώς αυτός εισπνέεται, ελαττώνει τα επίπεδα του οξυγόνου που τρέφουν την καρδιά και τα υπόλοιπα όργανα.
Το κάπνισμα προκαλεί μία γενικευμένη συστηματική φλεγμονή σε όλο τον οργανισμό και με αυτό τον τρόπο προάγει την δημιουργία θρόμβου, την ενεργοποίηση των αιμοπεταλίων και την πήξη του αίματος, που με τη σειρά του οδηγεί στο έμφραγμα και το εγκεφαλικό.
Επηρεάζει την λειτουργία των αγγείων τόσο της καρδιάς όσο και των άλλων οργάνων, στενεύοντας την διάμετρό τους και με αυτό τον τρόπο ελαττώνεται η ποσότητα αίματος προς την καρδιά, τον εγκέφαλο και τα υπόλοιπα όργανα.
Λαμβάνοντας υπόψιν τα ανωτέρω, υπολογίζετε ότι μέχρι το 2030 , οκτώ εκατομμύρια άνθρωποι θα πεθαίνουν ετησίως από το τσιγάρο. Οι τρεις κύριοι τρόποι που προκαλεί θάνατο, είναι η καρδιαγγειακή νόσος, ο καρκίνος του πνεύμονα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.
Επομένως είναι αυτονόητο ότι η διακοπή του καπνίσματος έχει πολλά πλεονεκτήματα!

 

Ποια είναι τα οφέλη από την διακοπή του καπνίσματος;
Αν διακόψεις το κάπνισμα, ελαττώνεις σημαντικά την πιθανότητα να εμφανίσεις καρδιαγγειακά προβλήματα ή να πεθάνεις από προβλήματα καρδιάς, πνευμόνων, νεφρών, ή καρκίνου. Επίσης μειώνει την πιθανότητα να εμφανίσεις οστεοπόρωση. Επιπλέον η διακοπή του καπνίσματος θα κάνει το δέρμα σου να φαίνεται νεότερο και θα μειώσει τις πιθανότητες να έχεις σεξουαλικά προβλήματα. Η διακοπή του καπνίσματος θα βελτιώσεις την υγεία σου, ανεξάρτητα από το πόσο μεγάλος είσαι ή πόσο καιρό κάπνιζες.
Τι πρέπει να κάνω αν θέλω να διακόψω το κάπνισμα;
Κάνε τα εξής:

• Όρισε μία ημερομηνία διακοπής του καπνίσματος
• Ενημέρωσε την οικογένειά σου, τους φίλους σου και τους ανθρώπους γύρω σου ότι σχεδιάζεις να κόψεις το κάπνισμα
• Περίμενε ότι θα υπάρξουν και δύσκολες μέρες κατά την προσπάθειά σου αυτή
• Απομάκρυνε οποιαδήποτε προϊόντα καπνού από το σπίτι, το αμάξι και την εργασία σου
• Μίλησε με τον γιατρό σου για να σε βοηθήσει να διακόψεις το κάπνισμα

 

Πώς μπορεί να με βοηθήσει ο γιατρός μου;
Ο γιατρός σου μπορεί να σε συμβουλέψει για τον καλύτερο τρόπο με τον οποίο θα μπορέσεις να διακόψεις το κάπνισμα. Μπορεί επίσης να σε φέρει σε επαφή με συμβούλους υγείας που θα ενισχύσουν αυτή σου την προσπάθεια. Επιπλέον, ο γιατρός σου μπορεί να σου δώσει φάρμακα για:

• Να μειώσει την επιθυμία σου να καπνίσεις
• Να μειώσει το δυσάρεστο αίσθημα που μπορεί να εμφανιστεί στην προσπάθειά σου να διακόψεις το κάπνισμα

Ποια είναι τα συμπτώματα διακοπής του καπνίσματος;

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Δυσκολία στον ύπνο
• Αίσθημα υπερδιέγερσης, ευερεθιστότητας ή άγχους
• Αναστάτωση και θυμός
• Δυσκολία να σκέφτεσαι καθαρά

Κάποιοι άνθρωποι που διακόπτουν το κάπνισμα μπορεί προσωρινά να γίνουν καταθλιπτικοί. Αν νιώσεις τέτοια συμπτώματα, ενημέρωσε τον γιατρό σου.

Πώς βοηθούν τα φάρμακα;
Διαφορετικά φάρμακα δρουν με διαφορετικούς τρόπους:
Υποκατάστατα νικοτίνης βοηθούν στην ελάττωση των συμπτωμάτων απόσυρσης, καθώς η νικοτίνη είναι βασικό συστατικό των τσιγάρων. Υπάρχουν ποικίλες μορφές υποκατάστατων νικοτίνης, όπως δερματικά αυτοκόλλητα, τσίχλες, ρινικά σπρέι, ή εισπνεόμενα. Κάποια από αυτά μπορούν να αγοραστούν και χωρίς ιατρική συνταγή.
Η βουπροπιόνη είναι ένα συνταγογραφούμενο φάρμακο που ελαττώνει την επιθυμία σου να καπνίσεις.
H βαρενικλίνη είναι επίσης ένα συνταγογραφούμενο φάρμακο που μειώνει τα συμπτώματα από τη διακοπή του τσιγάρου. Αν νομίζεις ότι πρέπει να λάβεις μία τέτοια φαρμακευτική αγωγή και έχεις ιστορικό κατάθλιψης, αγχώδους διαταραχής ή καρδιακής νόσου, συζήτησε με τον γιατρό σου πριν ξεκινήσεις την φαρμακευτική αγωγή. Η βαρενικλίνη επίσης μπορεί να αυξήσει τη δράση του αλκοόλ , για το λόγο αυτό καλό θα ήταν να μειώσεις την ποσότητα του αλκοόλ που λαμβάνεις όσο λαμβάνεις την συγκεκριμένη αγωγή.
Αν λαμβάνεις βουπροπιόνη ή βαρενικλίνη και εμφανίσεις κάποιο από τα παρακάτω συμπτώματα, διέκοψε το φάρμακο και κάλεσε τον γιατρό σου:

• Γίνεις πολύ ευέξαπτος
• Εμφανίσεις κατάθλιψη
• Αρχίσεις να κάνεις περίεργα πράγματα
• Σκέφτεσαι να κάνεις κακό στον εαυτό σου

Πώς λειτουργεί η θεραπεία με σύμβουλο υγείας;
Οι συνεδρίες μπορεί να γίνουν είτε στο γραφείο του συμβούλου είτε από το τηλέφωνο. Ένας σύμβουλος μπορεί να σε βοηθήσει να:

• Καταλάβεις τι σε ωθεί στο κάπνισμα και να βρεις εναλλακτικούς τρόπους για να το διακόψεις
• Ξεπεράσεις τα συμπτώματα απόσυρσης
• Καταλάβεις τι δεν πήγε καλά όταν προσπάθησες στο παρελθόν να διακόψεις το τσιγάρο

Τι είναι πιο αποτελεσματικό;
Οι μελέτες δείχνουν ότι υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να διακόψεις το κάπνισμα αν λαμβάνεις κάποια αγωγή σε συνδυασμό με συμβουλευτική από κάποιον σύμβουλο υγείας. Μπορεί επίσης να βοηθήσει αν συνδυάζεις υποκατάστατα νικοτίνης με κάποια άλλη αγωγή.
Τι συμβαίνει με το ηλεκτρονικό τσιγάρο;
Πολλοί αναρωτιούνται αν η χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου βοηθάει στην διακοπή του καπνίσματος. Οι γιατροί δεν συστήνουν τη χρήση του έναντι της συμβουλευτικής ή της φαρμακευτικής αγωγής. Αυτό διότι, το ηλεκτρονικό τσιγάρο περιέχει επίσης νικοτίνη, όπως επίσης και άλλα συστατικά τα οποία μπορεί να είναι βλαβερά. Ακόμα δεν είναι ξεκάθαρο πώς μπορεί αυτά τα συστατικά να επιδράσουν στο σώμα σου στο μέλλον.

Θα πάρω βάρος αν κόψω το κάπνισμα;
Ναι, μπορεί να πάρεις μερικά κιλά. Αλλά η διακοπή του καπνίσματος θα έχει πολύ περισσότερο ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία σου από το να πάρεις λίγα κιλά. Επίσης, μπορεί να προλάβεις την αύξηση του βάρους σου, με το να γίνεις πιο ενεργητικός, να ασκηθείς και να τρως λιγότερο.

Τι άλλο μπορώ να κάνω για να αυξήσω την πιθανότητα να κόψω το κάπνισμα;

Μπορείς να:

• Ξεκινήσεις άσκηση
• Μείνεις μακριά από άλλους καπνιστές ή μέρη που σχετίζονται με τον καπνό. Αν κάποιος κοντινός σου άνθρωπος επίσης καπνίζει, ζήτα του αν προσπαθήσετε να το κόψετε μαζί.
• Έχε εύκαιρα μία καραμέλα, τσίχλα ή κάτι άλλο να μασήσεις αν χρειαστεί. Αν νιώσεις την ανάγκη να καπνίσεις, μάσησε καλύτερα μία τσίχλα ή μία καραμέλα.
• Μην απογοητεύεσαι, ακόμα και αν ξαναρχίσεις το κάπνισμα. Οι περισσότεροι άνθρωποι διακόπτουν το κάπνισμα μετά από αρκετές προσπάθειες.

 

Τι συμβαίνει αν είμαι έγκυος και καπνίζω;
Αν είσαι έγκυος, είναι πραγματικά πολύ σημαντικό για την υγεία του μωρού σου να διακόψεις το κάπνισμα. Ρώτησε τον γιατρό σου τι δυνατότητες υπάρχουν και τι είναι ασφαλέστερο για το μωρό σου.