Προεκλαμψία

---

Υπάρχουν τέσσερις κύριες αιτίες της υπέρτασης (υψηλή αρτηριακή πίεση) κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης:

• Χρόνια υπέρταση – χρόνια υπέρταση ορίζεται ως η υπέρταση πριν από την εγκυμοσύνη, όπου η γυναίκα ήταν σε φαρμακευτική αγωγή ή όχι. Υποψία για χρόνια υπέρταση πρέπει επίσης να υπάρχει σε γυναίκες που έχουν υπέρταση πριν από την 20ή εβδομάδα της εγκυμοσύνης, αν και η διάγνωση μπορεί να επιβεβαιωθεί μόνο μετά την εγκυμοσύνη.

 

• Υπέρταση κύησης (επίσης ονομάζεται παροδική υπέρταση) – η διάγνωση της υπέρτασης κύησης γίνεται σε μια γυναίκα που αναπτύσσει υπέρταση για πρώτη φορά στην εγκυμοσύνη μετά την 20ή εβδομάδα της κύησης και η οποία δεν συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα ή σημάδια προεκλαμψίας, όπως η πρωτεΐνη στα ούρα (πρωτεϊνουρία). Με την πάροδο του χρόνου, μερικές γυναίκες με υπέρταση κύησης θα αναπτύξουν πρωτεϊνουρία ή άλλα συμπτώματα προεκλαμψίας και τότε τίθεται η διάγνωση της προεκλαμψίας, ενώ άλλες θα διαγνωστούν με χρόνια υπέρταση λόγω επίμονα υψηλής αρτηριακής πίεσης τρεις μήνες μετά τον τοκετό.

 

• Προεκλαμψία – προεκλαμψία αναφέρεται ως η νέα έναρξη της υπέρτασης με αποδεδειγμένα στοιχεία βλάβης οργάνων σε μια έγκυο γυναίκα, κατά το δεύτερο μισό της κύησης (μετά την 20ή εβδομάδα της εγκυμοσύνης). Πολλά όργανα μπορεί να επηρεαστούν, συμπεριλαμβανομένου των νεφρών (οδηγώντας σε περίσσεια πρωτεΐνης στα ούρα, που ονομάζεται πρωτεϊνουρία), το συκώτι και τον εγκέφαλο (οδηγεί σε πονοκέφαλο και διαταραχές στην όραση και, ενίοτε, επιληπτικές κρίσεις). Η προεκλαμψία μπορεί να παρουσιαστεί για πρώτη φορά και μετά την τοκετό. Οι διαταραχές στα διάφορα όργανα αποκαθίστανται συνήθως μέσα σε μερικές ημέρες έως εβδομάδες μετά τον τοκετό.

 

• Η προεκλαμψία επί εδάφους χρόνιας υπέρτασης – ο όρος αυτός περιγράφει μια γυναίκα με χρόνια υπέρταση που αναπτύσσεται στη συνέχεια, προεκλαμψία, μετά την 20ή εβδομάδα της εγκυμοσύνης.

 

Τι είναι η προεκλαμψία;

Η προεκλαμψία είναι μια διαταραχή που εμφανίζεται μόνο στις γυναίκες και συγκεκριμένα σε κύηση και λοχεία (τις πρώτες λίγες εβδομάδες μετά τον τοκετό). Χαρακτηρίζεται από την νέα εμφάνιση της υπέρτασης και αποδεδειγμένα στοιχεία δυσλειτουργίας ορισμένων οργάνων (όπως βλάβη στα νεφρά, συκώτι, αιμοπετάλια, πνεύμονες, εγκέφαλος) και διαγιγνώσκονται μετά την 20ή εβδομάδα της κύησης. Η υπέρταση διαγιγνώσκεται όταν υπάρχει μια εμμένουσα αύξηση στην αρτηριακή πίεση πάνω από 140/90 mmHg. Μια μεμονωμένη αυξημένη τιμή στην αρτηριακή πίεση δεν θέτει τη διάγνωση της υπέρτασης.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η προεκλαμψία παρουσιάζεται σε 3 έως 4 τοις εκατό των εγκυμοσυνών. Ενενήντα τοις εκατό από αυτές τις περιπτώσεις παρουσιάζονται μετά την 34η εβδομάδα της κύησης, και ως επί το πλείστον στο τέλος της κύησης (μετά τις 37 εβδομάδες κύησης).

 

 

 

Ποια είναι σε κίνδυνο για προεκλαμψία;

Κάθε έγκυος γυναίκα μπορεί να αναπτύξει  προεκλαμψία. Ωστόσο, μερικές γυναίκες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο από άλλες. Οι γυναίκες με ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά είναι σε αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση προεκλαμψίας:

• Πρώτη εγκυμοσύνη (εξαιρουμένων των αποβολών και των αμβλώσεων)
• Χρόνια υπέρταση, νεφρική νόσος, λύκος ή ο διαβήτης πριν από την εγκυμοσύνη
• Ο διαβήτης της κύησης
• Πολύδυμη κύηση (π.χ., δίδυμα ή τρίδυμα)
• Οικογενειακό ιστορικό προεκλαμψίας σε μητέρα ή αδελφή
• Προηγούμενο ιστορικό προεκλαμψίας
• Ηλικία κάτω των 20 ετών και, ενδεχομένως, ηλικία άνω των 35 έως 40 ετών
• Η παχυσαρκία

 

Τι προκαλεί προεκλαμψία;

Προεκλαμψία προκύπτει από ανωμαλίες στην ανάπτυξη του πλακούντα πολύ νωρίς στην εγκυμοσύνη. Αν ο πλακούντας δεν διεισδύσει αρκετά βαθιά στη μήτρα ώστε να εξασφαλίσει μια υγιή παροχή αίματος από τη μητέρα, τότε δεν είναι σε θέση να προμηθεύσει το έμβρυο με τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, καθώς η εγκυμοσύνη εξελίσσεται. Αυτό είναι ιδιαίτερα προβληματικό μετά την 20ή εβδομάδα της κύησης όταν το έμβρυο είναι μεγαλύτερο από τον πλακούντα και αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Αυτό οδηγεί σε δυσλειτουργία του πλακούντα και έναν καταρράκτη γεγονότων που βλάπτει τα αιμοφόρα αγγεία σε όλο το σώμα της μητέρας (σε νεφρά, ήπαρ, εγκέφαλο) και προκαλεί το κλινικό σύνδρομο που ονομάζουμε προεκλαμψία. Γιατί αυτό συμβαίνει σε ορισμένες γυναίκες και όχι σε άλλες, δεν είναι πλήρως κατανοητό.

 

Ποια είναι τα σημεία και συμπτώματα της προεκλαμψίας;

 

Πολλές γυναίκες με προεκλαμψία δεν έχουν συμπτώματα της νόσου. Για το λόγο αυτό προγενέθλιες επισκέψεις για να ελέγξετε για υψηλή αρτηριακή πίεση έχουν προγραμματιστεί συχνά στο δεύτερο μισό της εγκυμοσύνης.

Μητέρα — Οι περισσότερες γυναίκες με προεκλαμψία έχουν ήπια υψηλή αρτηριακή πίεση, μια μικρή ποσότητα περίσσειας πρωτεΐνης στα ούρα, και δεν θα αντιμετωπίσουν συμπτώματα της νόσου. Ωστόσο, η προεκλαμψία δεν βελτιώνεται από μόνη της κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μπορεί να επιδεινωθεί. Αυτό συνήθως συμβαίνει σε βάθος αρκετών ημερών έως εβδομάδων αλλά μπορεί να προκύψει πιο γρήγορα. Σοβαρά χαρακτηριστικά της προεκλαμψίας είαι ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα σημεία ή συμπτώματα. Μια γυναίκα χρειάζεται μόνο ένα από αυτά τα χαρακτηριστικά να την τοποθετήσει στην σοβαρή κατηγορία. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια, έτσι η ασθενής δεν πρέπει να διστάσει να αναφέρει οποιεσδήποτε ανησυχίες σχετικά με πιθανά συμπτώματα προεκλαμψίας στον θεράποντα ιατρό της.

Τα συμπτώματα ότι η προεκλαμψία έχει προχωρήσει σε σοβαρή στάδιο της νόσου:

• Επίμονη σοβαρή κεφαλαλγία
• Προβλήματα όρασης (θολή ή διπλή όραση, τυφλά σημεία, λάμψεις του φωτός ή κυματιστές γραμμές, απώλεια της όρασης)
• Νεοεμφανισθείσα δύσπνοια (λόγω υγρού στους πνεύμονες)
• Πόνος στο επιγάστριο (παρόμοια με καούρα)

 

Σημεία ότι η προεκλαμψία έχει προχωρήσει σε σοβαρή στάδιο της νόσου:

• ≥160/110 mmHg αρτηριακή πίεση για περισσότερο από μία φορά με τουλάχιστον τέσσερις ώρες διαφορά μεταξύ των μετρήσεων. Γυναίκες με αρτηριακή πίεση σε αυτήν την σειρά έχουν αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου
• Διαταραχή νεφρικής λειτουργίας (π.χ., κρεατινίνη ορού > 1.1 mg/dL)
• Χαμηλός αριθμός αιμοπεταλίων (< 100.000/mL)
• Διαταραχή στη λειτουργία του ήπατος (ανιχνεύεται με εξετάσεις αίματος πχ τρανσαμινάσες)
• Πνευμονικό οίδημα (υγρό στους πνεύμονες)
• Επιληπτική κρίση (μία ή περισσότερες επιληπτικές κρίσεις επι εδάφους προεκλαμψίας, και όταν δεν συνυπάρχει άλλο αίτιο που να ευθύνεται για την επιληπτική κρίση, θέτουν την διάγνωση της εκλαμψίας)

 

Έμβρυο — Η προεκλαμψία μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του πλακούντα να παρέχουν επαρκή διατροφή και οξυγόνου στο έμβρυο, που μπορεί να έχει τις ακόλουθες συνέπειες:

• Ανώμαλες δοκιμές της εμβρυϊκής λειτουργίας (όπως ένα nonreactive nonstress ή χαμηλή βαθμολογία βιοφυσικού προφίλ)
• Επιβράδυνση στην ανάπτυξη του εμβρύου, συνήθως εμφανής από μια υπερηχογραφική εξέταση
• Μειωμένη ποσότητα του αμνιακού υγρού γύρω από το έμβρυο, συνήθως εμφανής από μια υπερηχογραφική εξέταση
• Μειωμένη ροή του αίματος μέσω του ομφάλιου λώρου, εμφανής με εξέταση Doppler (εκτελείται κατά την υπερηχογραφική εξέταση)

 

Μπορεί να προληφθεί η προεκλαμψία;

Δεν υπάρχουν εξετάσεις που προβλέπουν αξιόπιστα, ποια θα εμφανίσει προεκλαμψία, και δεν υπάρχει τρόπος να αποτραπεί εντελώς. Ορισμένοι ιατροί μπορεί να συστήσουν ότι οι γυναίκες που έχουν παράγοντες κινδύνου που τις θέτουν σε μέτριο ή υψηλό κίνδυνο για εμφάνιση προεκλαμψίας να λαμβάνουν χαμηλή δόση ασπιρίνης για τη μείωση αυτού του κινδύνου. Χαμηλή δόση ασπιρίνης είναι συνήθως ξεκίνησε στο τέλος του πρώτου τριμήνου (περίπου 12η με 14η εβδομάδα) και συνεχίζεται στο τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης (συνήθως σταματώντας στην 36η εβδομάδα).

Πολλοί φορείς έχουν δημοσιεύσει κατευθυντήριες γραμμές για την επιλογή των γυναικών με υψηλό κίνδυνο για εμφάνιση προεκλαμψίας, που μπορεί να ωφεληθούν από τη λήψη χαμηλής δόσης ασπιρίνης κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης. Γυναίκες με υψηλό κίνδυνο περιλαμβάνουν εκείνες με:

• Προηγούμενη κύηση με προεκλαμψία, ιδιαίτερα πρόωρη έναρξη και με μια δυσμενή έκβαση
• Πολύδυμη κύηση
• Χρόνια υπέρταση
• Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 ή 2
• Νεφρική νόσος
• Αυτοάνοση ασθένεια (αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο, συστηματικό ερυθηματώδη λύκο)

Δεν υπάρχουν γνωστές σημαντικές παρενέργειες από τη λήψη χαμηλής δόσης ασπιρίνης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

 

Πώς αντιμετωπίζεται η προεκλαμψία;

Η μόνη οριστική θεραπεία για την προεκλαμψία είναι ο τοκετός. Με την φαρμακευτική αγωγή μπορεί να  μειωθεί η αρτηριακή πίεση και έτσι να μειώσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου για τη μητέρα, αλλά αυτές οι θεραπείες δεν βελτιώνουν τις υποκείμενες ανωμαλίες στον πλακούντα και έτσι δεν αποτρέπουν την εξέλιξη της νόσου.

Η διαχείριση μιας εγκυμοσύνης που έχει επιπλακεί με προεκλαμψία εξαρτάται από την ηλικία κύησης και κατά πόσον υπάρχουν σοβαρά χαρακτηριστικά της νόσου. Η μέθοδος του τοκετού (κολπική ή καισαρική γέννηση) εξαρτάται από έναν αριθμό παραγόντων, όπως η θέση του εμβρύου, τη διαστολή και την κατάσταση του εμβρύου. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο κολπικός τοκετός είναι εφικτός.

 

Τι συμβαίνει μετά τον τοκετό;

Η υψηλή αρτηριακή πίεση και η πρωτεΐνη στα ούρα βελτιώνονται μετά τον τοκετό, συνήθως μέσα σε λίγες ημέρες ή εβδομάδες. Ελαφρώς αυξημένη αρτηριακή πίεση μετά από μερικές εβδομάδες ή μήνες δεν είναι βλαβερές. Ωστόσο, ακόμη και μετά την πλήρη υποχώρηση της προεκλαμψίας, γυναίκες που είχαν προεκλαμψία είναι σε υψηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο αργότερα στη ζωή τους σε σχέση με τις γυναίκες που δεν έχουν εμφανίσει προεκλαμψία. Η σοβαρή υπέρταση θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή μετά το εξιτήριο από το νοσοκομείο. Αυτή συνήθως μπορεί να διακοπεί όταν η πίεση του αίματος επιστρέφει στα φυσιολογικά επίπεδα, συνήθως μέσα σε έξι εβδομάδες.

Αρτηριακή πίεση που συνεχίζει να είναι αυξημένη πέρα των 12 εβδομάδων μετά τον τοκετό είναι απίθανο να σχετίζεται με προεκλαμψία και ενδέχεται να απαιτεί μακροχρόνια θεραπεία.

Όπως αναφέρθηκε, οι γυναίκες που έχουν προεκλαμψία φαίνεται να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο αργότερα στη ζωή τους, όπως κατά την εμμηνόπαυση. Θα πρέπει να συζητούν με τον ιατρό τους αυτόν τον κίνδυνο. Αλλαγές στον τρόπο ζωής (υγιεινή διατροφή, αποφεύγοντας την παχυσαρκία και το κάπνισμα) και τη διαχείριση δυσλιπιδαιμίας, διαβήτη και υπέρτασης (αν αυτά εμφανιστούν) μπορεί να βοηθήσει στην μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακών προβλημάτων.

 

Μπορεί να επανεμφανιστεί η προεκλαμψία σε νέα εγκυμοσύνη;

Οι γυναίκες που αναπτύσσουν προεκλαμψία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν εκ νέου προεκλαμψία σε μια επόμενη εγκυμοσύνη. Οι γυναίκες με προεκλαμψία χωρίς σοβαρά χαρακτηριστικά έχουν μόνο μια πιθανότητα 5 % να αναπτύξουν την πάλι. Ωστόσο, στις γυναίκες που εμφανίστηκαν σοβαρά χαρακτηριστικά προεκλαμψίας και γέννησαν πριν από 30ή εβδομάδα κύησης έχουν υψηλό κίνδυνο (έως 70%) προεκλαμψίας σε μελλοντικές εγκυμοσύνες.

 

Κείμενο

Errol R Norwitz, MD, PhD, MBA

 

Μετάφραση-Επιμέλεια

Μάριος Δ. Κολιός

Ειδικός Καρδιολόγος-Στρατιωτικός Ιατρός

Επιστημονικός Συνεργάτης Α’ Καρδιολογικής Κλινικής ΠΓΝ Ιωαννίνων

 

Βιβλιογραφία

https://www.uptodate.com/contents/preeclampsia-beyond-the-basics?search=preeclampsia&source=search_result&selectedTitle=2~150&usage_type=default&display_rank=2

Rolnik DL, Wright D, Poon LC, et al. Aspirin versus Placebo in Pregnancies at High Risk for Preterm Preeclampsia. N Engl J Med 2017; 377:613.

LeFevre ML, U.S. Preventive Services Task Force. Low-dose aspirin use for the prevention of morbidity and mortality from preeclampsia: U.S. Preventive Services Task Force recommendation statement. Ann Intern Med 2014; 161:819.

ACOG Committee Opinion No. 743: Low-Dose Aspirin Use During Pregnancy. Obstet Gynecol 2018; 132:e44.

ACOG Committee on Practice Bulletins–Obstetrics. ACOG practice bulletin. Diagnosis and management of preeclampsia and eclampsia. Number 33, January 2002. Obstet Gynecol 2002; 99:159.

Sibai BM. Magnesium sulfate prophylaxis in preeclampsia: Lessons learned from recent trials. Am J Obstet Gynecol 2004; 190:1520.

Lain KY, Roberts JM. Contemporary concepts of the pathogenesis and management of preeclampsia. JAMA 2002; 287:3183.

Hall DR, Odendaal HJ, Steyn DW, Grové D. Urinary protein excretion and expectant management of early onset, severe pre-eclampsia. Int J Gynaecol Obstet 2002; 77:1.

ACOG Practice Bulletin No. 202: Gestational Hypertension and Preeclampsia. Obstet Gynecol 2019; 133:e1.

Koopmans CM, Bijlenga D, Groen H, et al. Induction of labour versus expectant monitoring for gestational hypertension or mild pre-eclampsia after 36 weeks’ gestation (HYPITAT): a multicentre, open-label randomised controlled trial. Lancet 2009; 374:979.

American College of Obstetricians and Gynecologists. ACOG Practice Bulletin No. 125: Chronic hypertension in pregnancy. Obstet Gynecol 2012; 119:396.

Mol BWJ, Roberts CT, Thangaratinam S, et al. Pre-eclampsia. Lancet 2016; 387:999.